მენიუ

ანთებითი მიელოპათიები

მწვავე მიელიტი, განივი მიელიტი და ნეკროტული მიელოპათია

ანთებითი მიელოპათიები (მიელიტები) ზურგის ტვინის დაავადების სახეობაა, რომელთა დროს ჩნდება ზურგის ტვინის ანთება. მიელიტის თანმხლები კლინიკური სინდრომი პაციენტს რამდენიმე დღის ან კვირის განმავლობაში უვითარდება. მიელოპათიის დროს შეიძლება ჩამოყალიბდეს ზურგის ტვინის სრული განივი დაზიანების სინდრომი (განივი მიელიტი), ასევე მისი ნაწილობრივი ვარიანტები:

  • უკანსვეტოვანი მიელიტი აღმავალი პარესტეზიებით და ვიბრაციული მგრძნობელობის დაკარგვის დონით
  • აღმავალი მიელიტი, უპირატესად სპინოტალამური დაზიანებების
  • ბროუნ-სეკარის სინდრომი ფეხების პარეზით (ზურგის ტვინის დაზიანების მხარეზე) და სპინოტალამური ტიპის მგრძნობელობის დარღვევა (სხეულის მოპირდაპირე მხარეზე)

ბევრ შემთხვევაში მიელიტის წარმოშობის მიზეზი ხდება ვირუსული ინფექცია. განივი მიელიტი ხშირად ვლინდება ზურგში ტკივილის შეგრძნებით, კუნთების პროგრესირებადი სისუსტით (პარაპარეზით) და ასიმეტრიული აღმავალი პარესტეზიებით ფეხებში. მოგვიანებით პროცესში ერთვება ხელის მტევნებიც, რის გამოც ვირუსული მიელიტი შეცდომით შეიძლება მიიჩნიონ გიიენა-ბარეს სინდრომად. ზურგის ტვინის დაზიანების კომპრესიული ხასიათი რომ გამოირიცხოს, აუცილებელია ჩატარდეს ზურგის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია.

ზურგის ტვინის კისრის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია მიელიტის დროს: a - საგიტალურ T2 რეჟიმის გამოსახულებაზე ნაჩვენებია დაზიანება ჰიპერინტენსიური სიგნალით ზურგის ტვინში C2 მალის სხეულის დონეზე; b - T1 რეჟიმის გამოსახულებაზე კონტრასტული ნივთიერების შეყვანის შემდეგ აღინიშნება სურათის გამკვეთრება.

ავადმყოფთა უმრავლესობას თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში (ლიკვორში) 1მმ-ზე 5-50 ლიმფოციტის შემცველობა აქვს; ხანდახან ვლინდება 1 მმ-ზე 200-ზე მეტი უჯრედი, იშვიათად ჭარბობენ პოლიმორფო-ბირთვული უჯრედები. მიელიტის დროს ანთებითი პროცესის ლოკალიზება ხდება მკერდის შუა და ქვედა სეგმენტებში, თუმცა ზურგის ტვინი შეიძლება დაზიანდეს ნებისმიერ დონეზე. კისრის ქრონიკულად პროგრესირებადი მიელიტი განიხილება, როგორც გაფანტული სკლეროზის ერთ-ერთი ფორმა.

მიელიტის ზოგიერთ შემთხვევაში ზურგის ტვინის ნივთიერების ნეკროზი შეიძლება საკმაოდ ღრმა იყოს. ზურგის ტვინის პარენქიმის ნეკროზი მიელიტის მქონე ავადმყოფს პერიოდულად შეიძლება მოემატოს რამდენიმე თვის განმავლობაში და ჩაითრიოს მიმდებარე დაუზიანებელი უბნებიც. საბოლოოდ მიელიტით დაზიანების დონეზე ზურგის ტვინი ზომებში მცირდება ნაწიბურის ზოლამდე, რომელიც წარმოდგენილია გლიის უჯრედებით. ასეთ მდგომარეობას კლინიკურ პრაქტიკაში აღნიშნავენ ტერმინით „პროგრესირებადი ნეკროტული მიელოპათია“. ხანდახან პროგრესირებადი ნეკროტული მიელოპათიის დროს პათოლოგიურ პროცესში ჩათრეულია მთელი ზურგის ტვინი („ნეკროტული პანმიელოპათია“). თუ ზურგის ტვინის განივი ნეკროტული დაზიანება პაციენტს უჩნდება მხედველობის ნერვის ნევრიტამდე ან ნევრიტის შემდეგ მალევე, ამ მდგომარეობას უწოდებენ დევიკის დაავადებას ანდა ოპტიკომიელიტს. შესაძლოა, რომ ასეთი ანთებითი მიელოპათია დაკავშირებული იყოს გაფანტულ სკლეროზთან, ხოლო ბევრი მათგანი გაფანტული სკლეროზის სახეობასაც წარმოადგენს.

სისტემურ წითელ მგლურას და სხვა აუტოიმუნურ დაავადებებს ასევე შეიძლება თან ახლდეთ მიელიტი. პოსტინფექციურ დემიელინიზირებად პროცესებს ჩვეულებრივ აქვთ ერთფაზიანი მიმდინარეობა და მხოლოდ იშვიათ შემთხვევაში იძლევიან რეციდივებს. ამასთანავე ავადმყოფებს ხშირად უვლინდებათ სხვადასხვანაირი სიმპტომები, რომლებიც მოწმობენ ზურგის ტვინის ერთი და იმავე დონის დაზიანებას.

სისტემური სარკოიდოზი შეიძლება იყოს ზურგის ტვინის ნერვული ქსოვილის დაზიანების მიზეზი რაც გამოიხატება პარესტეზიით და პაციენტის ქვედა და ზედა კიდურების სისუსტის შეგრძნებით. ზურგის ტვინის დაზიანება სისტემური სარკოიდოზის დროს ვლინდება მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მეშვეობით. ჩატარებული მკურნალობა მეტილპრედნიზოლონის და აზატიოპრინის სახით იწვევს ნევროლოგიური სიმპტომების გაუქმებას და ზურგის ტვინის ნორმალური მორფოლოგიური სურათის აღდგენას ვლინდება მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიაზე დინამიკაში.

A – მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიაზე საგიტალურ ჭრილზე (T2 რეჟიმი) ვლინდება ზურგის ტვინის ჰიპერინტენსიური დაზიანების და შეშუპების კერები მისი C2-C5 და C7-Th3 დონეზე (მითითებულია ისრებით). B – ზურგის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიაზე კონტრასტის გამოყენების შემდეგ (T1 რეჟიმი) ვლინდება კონტრასტული ნივთიერების არათანაბრივი წერტილოვანი დაგროვების კერები (მითითებულია ისრებით). C – კორტიკოსტეროიდული თერაპიის შემდეგ მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიაზე დინამიკაში ვლინდება ზურგის ტვინის ნორმალური მორფოლოგიური სურათის თითქმის სრული აღდგენა (მითითებულია ისრით).

ლიმფური კვანძის ჰისტოლოგიური სურათი მიღებული სისტემური სარკოიდოზის დროს რომელსაც თან ახლავს ზურგის ტვინის დაზიანებით.

ანგიოდისგენეტიკური ნეკროტული მიელოპათია, ფუა-ალაჟუანინის ავადმყოფობა

ანგიოდისგენეტიკური ნეკროტული მიელოპათიას ასევე უწოდებენ ფუა-ალაჟუანინის დაავადებას (ქვემწვავე ნეკროტული მიელიტი). ანგიოდისგენეტიკური ნეკროტული მიელოპათია მოიცავს დაზიანებებს, რომლებიც გამოწვეულია სისხლძარღვების ატროფიით ინფარქტების თანხლებით, რომლებიც ყველაზე ხშირად ლოკალიზდება მკერდქვეშა და წელის ნაწილებში. ზურგის ტვინის დაზიანებების მიელოპათია განპირობებულია პროგრესირებადი ცვლილებებით (სისხლძარღვების გაფართოება, სისხლძარღვთა კედლების ჰიპერტროფია, სიმპტომატური ანთება) დასაწყისიდანვე ანომალიურ ინტრა- და ექსტრასპინალურ არტერიებსა და ვენებში. ქვემწვავე ან ქრონიკულად მიმდინარე დაავადებების კლინიკაში დომინირებს ფეხების პარაპლეგია, რომელიც თავიდან მსუბუქი და სპასტიკურია, შემდეგ კი დუნე და კუნთოვან ატროფიასთან შერწყმული. მტკივნეული და ტემპერატურული მგრძნობელობის საწყისი დარღვევები იცვლება ყველა სახის მგრძნობელობის დაკარგვით.

 

ინფექციური მიელოპათია

ზურგის ტვინის ვირუსულ დაზიანებას ახლავს მიელიტის სპეციფიკური ტიპები. წარსულში ზურგის ტვინის ყველაზე გავრცელებული ინფექცია იყო პოლიომელიტი. დღესდღეობით ვირუსული მიელიტის ყველაზე ხშირი მიზეზი ხდება შემომსარტყლავი ჰერპესი, რომელიც თავიდან რადიკულარულ (ფესვურ) სიმპტომებს იძლევა. შემომსარტყლავი ჰერპესის დროს პათოლოგიური პროცესი მხოლოდ ზურგის ტვინის რუხ ნივთიერებას არ ეხება, როგორც ეს ხდება პოლიომიელიტის დროს. ავადმყოფების თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში ყოველთვისაა ლიმფოციტები.

ზურგის ტვინის კისრის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია მიელიტის დროს: c - აქსიალურ T2 რეჟიმის გამოსახულებაზე ჩანს, რომ ზურგის ტვინის დაზიანება მოიცავს მის ცენტრალურ ნაწილს ; d - ზურგის ტვინის დაზიანების ნაწილის სურათის გამკვეთრება T1 რეჟიმის გამოსახულებაზე კონტრასტული ნივთიერების შეყვანის შემდეგ.

ზურგის ტვინის სისტემური ბაქტერიული და მიკობაქტერული ეტიოლოგიის ინფექციების დროს აღინიშნება ზურგის ტვინის ინტრამედულარული აბსცესები. სიფილისის დროს ზურგის ტვინის გარსების ქრონიკულმა დაზიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს დუნედ მიმდინარე მეორეული სუბპიალური მიელიტი და რადიკულიტი. გამოხატული გრანულემატოზური, ნეკროტული და ანთებითი მიელიტი ტიპურია ინვაზიისათვის Schistosoma mansoni. გრანულემატოზური, ნეკროტული და ანთებითი მიელიტი განპირობებულია პარაზიტის კვერცხებით გამომუშავებულ ქსოვილის დამაზიანებელ ფერმენტზე ადგილობრივი რეაქციით.

ზურგის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ზიკა ვირუსით გამოწვეულ მიელიტის დროს.

ზურგის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ზიკა ვირუსით გამოწვეულ მიელიტის დროს. A – ხერხემლის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია Т2 რეჟიმში აჩვენებს სიგნალის გაძლიერებას Th5–Th8 გულმკერდის არეში (ნაჩვენებია ისრით) და ზურგის ტვინის კისრის ნაწილის მომატებულ მოცულობას. B - ხერხემლის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია STIR რეჟიმში აჩვენებს ზურგის ტვინის C4–C7 კისრის ნაწილის სიგნალის გაძლიერებას (ნაჩვენებია ისრით).

 

ტოქსიკური მიელოპათია

ტოქსიკური არაანთებითი მიელოპათია ხანდახან მიმდინარეობს მხედველობის ნერვის ატროფიასთან ერთად. ყველაზე ხშირად ის გვხვდება იაპონიაში და განპირობებულია ანტიბაქტერიულ და სოკოს საწინააღმდეგო პრეპარატებში შემავალი კლიოქინოლით (იოდოქლორჰიდროსიქინოლინით), რომელიც შედის გარეგანი გამოყენების მალამოების შემადგენლობაში. ავადმყოფების უმრავლესობა ჯანმრთელდება, მაგრამ ბევრ მათგანს უნარჩუნდება მგრძნობელობის მდგრადი დარღვევები (პარესტეზიები).

 

სპინალური არაქნოიდიტი

სპინალური არაქნოიდიტი არის ანთება, რომელსაც ახლავს ზურგის ტვინის ქსელისებრი გარსის ნაწიბუროვანი და ფიბროზული გასქელება. სპინალურ არაქნოიდიტს შეუძლია გამოიწვიოს ნერვული ფესვებისა და ხანდახან ზურგის ტვინის კომპრესიაც. სპინალური არაქნოიდიტი ასევე შეიძლება იყოს ოპერაციის შემდგომი გართულება ანდა გამოწვეული სუბარაქნოიდურ სივრცეში რენტგენოკონტრასტული ნივთიერებების (მიელოგრაფიის დროს), ანტიბიოტიკების და სხვა ქიმიური ნივთიერებების შეყვანით (მაგალითად, ლუმბალური პუნქციის დროს).

ზურგის ტვინის გარსებისა და მის გარშემო მდებარე ხერხემლის არხის სტრუქტურების ანატომია.

თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში (ლიკვორში) არასასურველი ზემოქმედების შემდეგ მალევე შეიძლება აღმოჩნდეს უჯრედების დიდი რაოდენობა და ცილის მაღალი კონცენტრაცია, შემდეგ კი ანთებითი პროცესი ნელდება. სპინალური არაქნოიდიტის მწვავე პერიოდში ავადმყოფს შეიძლება ცოტათი აეწიოს ტემპერატურა. ასევე შეიძლება გამოიხატოს ორმხრივი ასიმეტრიული ფესვური ტკივილი კიდურებში. სპინალური არაქნოიდიტის დროს აღინიშნება ფესვების კომპრესიის ნიშნები მყესოვანი რეფლექსების დაკარგვის სახით. ტკივილები ზურგში და ფესვის გაღიზიანების სიმპტომები ხშირად უკავშირდება წელის არაქნოიდიტს. გარდა ამისა, სპინალური არაქნოიდიტი ხშირად არ ხდება ხოლმე ზურგის ტვინის კომპრესიის მიზეზი.

სპინალური არაქნოიდიტის მკურნალობისადმი მიდგომა ნევროლოგებსა და ნეიროქირურგებს შორის განსხვავებულია. ზოგიერთი ავადმყოფის მდგომარეობა უმჯობესდება ლამინექტომიის (მალის რკალის ნაწილის მოკვეთა) ოპერაციის შემდეგ. მრავალრიცხოვანი მენინგიალური არაქნოიდული კისტები, რომლებიც ნერვული ფესვების გაყოლებაზე მდებარეობენ, შეიძლება იყოს თანდაყოლილი ანომალია. მათი მოცულობის ზრდა იწვევს სპინალური ნერვული ფესვების და განგლიების დეფორმაციას ანდა დაჭიმვას, რაც განაპირობებს ძლიერ ფესვურ ტკივილებს ზრდასრულ პაციენტებში.

იხილეთ აგრეთვე