კისრის ტრავმა, ქალა-კისრის სინდრომი

სუბაქსიალური კისრის ტრავმის კლინიკური კლასიფიკაცია

ხერხემლის სვეტის კისრის დაზიანებული სუბაქსიალური (C3-C7) მალების კლინიკური კლასიფიკაცია მოიცავს შემდეგი ტიპის ტრავმებს:

1. კომპრესიული მოტეხილობა
2. მსხვრევადი მოტეხილობა
3. კისრის ფლექსიურ-დისტრაქციული დაზიანება
4. სასახსრე მორჩების ამოვარდნილობა (ცალმხრივი ან ორმხრივი)
5. სასახსრე მორჩების მოტეხილობა

არსებობს აგრეთვე ხერხემლის სვეტის კისრის დაზიანების ალენისა და ფერგიუსონის კლასიფიკაცია, რომელიც გამოიყენება სპეციალურ ლიტერატურაში და სამედიცინო კვლევებში. ხერხემლის სვეტის კისრის სუბაქსიალური (C3-C7 მალების) დაზიანებების ეს კლასიფიკაცია ეფუძნება რენტგენოგრაფიისა და ტრავმის მექანიზმის მონაცემებს:

1. ფლექსია-ზეწოლა
2. ვერტიკალური ზეწოლა
3. ფლექსია-დისტრაქცია
1. სასახსრე მორჩის ქვეამოვარდნილობა
2. სასახსრე მორჩების ცალმხრივი ამოვარდნილობა
3. სასახსრე მორჩების ორმხრივი ამოვარდნილობა 50%-იანი გადაადგილებით
4. სრული ამოვარდნა (100%-იანი ამოვარდნილობა)
4. ექსტენზია-ზეწოლა
5. ექსტენზია-დისტრაქცია
6. გვერდითი ფლექსია

 

კისრის ტრავმისა და ქალა-კისრის სინდრომის დიაგნოსტიკა

კისრის ტრავმის მქონე პაციენტის ნევროლოგიურ გასინჯვზე შეიძლება გამოვლინდეს:

1. მონორადიკულოპათიის სიმპტომები
2. ზურგის ტვინის ზეწოლის სიმპტომები

მონორადიკულოპათია გვხვდება პაციენტებში ცალმხრივი ამოვარდნილობის დროს. C5-C6 მალების დონეზე სასახსრე მორჩების ცალმხრივი ამოვარდნილობა ჩვეულებრივ ვლინდება C6 ფესვის რადიკულოპათიის სახით. ამასთანავე პაციენტი უჩივის კუნთების სისუსტეს მტევნის გაშლის დროს, ასევე დაბუჟებას და თითებში ჩხვლეტას.

C6-C7 მალების დონეზე სასახსრე მორჩების ცალმხრივი ამოვარდნილობა ჩვეულებრივ ვლინდება C7 ფესვის რადიკულოპათის სახით. ამასთანავე პაციენტი უჩივის კუნთების (ტრიცეპსი) სისუსტეს იდაყვში ხელის გაშლის, მტევნის მოხრის დროს, ასევე დაბუჟებას და ჩხვლეტას საჩვენებელ და შუა თითებში.

ზურგის ტვინის ზეწოლის ნევროლიგიური სიმპტომები გვხვდება კისრის მალების ორმხრივი ამოვარდნილობების დროს. ეს სიმპტომები შეიძლება გაძლიერდეს ქვეამოვარდნილობის მატების დროს.

კისრისა და ქალა-კისრის სინდრომის დიაგნოსტიკისათვის საჭირო მივმართოთ ექიმს ნევროლოგიურ გასინჯვაზე, რომლის დროსაც უნდა შეფასდეს ხერხემლის სვეტის კისრის ბიომექანიკა (მოძრაობის მოცულობა, კუნთების ძალა და ტონუსი, კისრის კუნთებში მიოფასციალური ტრიგერების არსებობა და ა.შ.).

გასინჯვის შედეგების მიხედვით შეიძლება დაისვას კლინიკური დიაგნოზი და დაინიშნოს მკურნალობა. დაუზუსტებელი დიაგნოზის შემთხვევაში ინიშნება დამატებითი დიაგნოსტიკა:

• კისრისა და თავის ტვინის სისხლძარღვების რეოენცეფალოგრაფია, ულტრაბგერითი დოპლეროგრაფია
• ხერხემლის სვეტის კისრის რენტგენოგრაფია ფუნქციონალური ტესტებით
• ხერხემლის სვეტის კისრის კომპიუტერული ტომოგრაფია
• ხერხემლის სვეტის კისრის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

 

კისრის ტრავმისა და ქალა-კისრის სინდრომის მკურნალობა

ხერხემლის სვეტის კისრის ტრავმის შემთხვევაში კისრის კუნთებსა და მალთაშუა სახსრებში შეიძლება ჩატარდეს სამკურნალო ბლოკადები მაშინ, როცა ჩვეულებრივ მკურნალობას დადებითი შედეგი არ მოაქვს. ჩვეულებრივ, სამკურნალო ბლოკადებისათვის საკმარისია ანესთეზირებადი საშუალებისა და კორტიზონის, დიპროსპანის ანდა კენალოგის მცირე დოზის (ნოვოკაინი, ლიდოკაინი), შეყვანა დაზიანებულ სახსარში.

ფიზიოთერაპიის სწორად შერჩეულ მეთოდთან ერთად ამ სამკურნალო ბლოკადებს კარგი და ხანგრძლივი ეფექტის მოცემა შეუძლიათ ხერხემლის სვეტის კისრის ტრავმის შემდეგ თავის და კისრის ტკივილების დროს.

კისერსა და კეფაში ტკივილის, თავისა და კისრის (ხერხემლის სვეტის კისრის) ტრავმის შემდეგ თავბრუხვევის სირთულის მიხედვით პაციენტს შეიძლება დაენიშნოს შემდეგი სამკურნალო ქმედებები:

• კისრის ბანდაჟის ან კორსეტის ტარება (შანცის საყელო, ფილადელფიური საყელო)
• მედიკამენტოზური თერაპია (არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები, ანალგეტიკები, ჰორმონები)
• ბლოკადები - პრეპარატების ინექცია ტრიგერულ წერტილებში
• მანუალური თერაპია
• ფიზიოთერაპია
• სამკურნალო ტანვარჯიში
• რეფლექსოთერაპია ("ჩინური ნემსი")
• ოპერატიული მკურნალობა

კისრის სპეციალური კორსეტის (ფილადელფიური საყელოს) ან კისრის ბანდაჟის (შანცის საყელოს) ტარება ზღუდავს მოძრაობას დაჭიმულ იოგებსა და კისრის ტრავმირებულ სახსრებში ქალა-კისრის სინდრომის დროს. ამასთანავე კისრის კორსეტი (ფილადელფიური საყელო) და კისრის ბანდაჟი (შანცის საყელო) განტვირთავს კისრის (ხერხემლის სვეტის კისრის) გადატანილი ტრავმის შედეგად დაჭიმულ და დამცავი სპაზმის მქონე კუნთებს.

კისრის სპეციალური კორსეტის (ფილადელფიური საყელოს) ან კისრის ბანდაჟის (შანცის საყელოს) ტარებით კისერსა და კეფაში ტკივილის სინდრომი გაცილებით სწრაფად ქრება, რასაც შედეგად მოსდევს მოძრაობის აღდგენა ხერხემლის სვეტის კისრის ტრავმის შემდეგ დაჭიმულ იოგებსა და კისრის ტრავმირებულ სახსრებში.