მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) და მისი სიმპტომები
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) საერთო დახასიათება
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ნევროლოგიური სინდრომები
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სტადიები და ხარისხები
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობა
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) ბავშვებსა და მოზარდებში
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიმპტომების დიაგნოსტიკა
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიმპტომების მკურნალობა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) საერთო დახასიათება
ოსტეოქონდროზი - ესაა ხერხემლის დეგენერაციულ-დისტროფიული დაავადება. მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი)თ პირველ რიგში ზიანდება მალთაშუა დისკები. ისინი მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) დროს დეფორმირდებიან, სიმაღლეში იკლებენ, განშრევდებიან.
თვითონ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) დაავადება არაა. ის განპირობებულია შემაერთებელი ქსოვილის ასაკობრივი ცვლილებებით. ცნობილია, რომ 40 და მეტი წლის ადამიანებს უმეტეს შემთხვევაში ხერხემლის რენტგენოგრამებზე უვლინდებათ ოსტეოქონდროზის ნიშნები. ნუთუ ეს იმას ნიშნავს, რომ ისინი ყველანი დაავადებულნი არიან? თუ ამ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) თანამედროვე განსაზღვრებით ვიხელმძღვანელებთ, მაშინ, რა თქმა უნდა, მათ ავადმყოფებად ვერ ჩავთვლით. ავადმყოფობად შეიძლება ჩაითვალოს მხოლოდ კლინიკურად გამოვლენილი ოსტეოქონდროზი. თუ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) რომელიმე სპეციალური გამოკვლევის დროს შემთხვევით გამოვლინდა, მაშინ ის ვერ ჩაითვლება დაავადებად.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) - ეს არის პათოლოგიური პროცესი, რომელიც შეიძლება დაავადებაში გადაიზარდოს შესაბამისი კლინიკური გამოვლინების არსებობისას. გამოკვლევის თანამედროვე მეთოდებს, უპირველეს ყოვლისა, კომპიუტერულ და მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიას, შეუძლიათ შემთხვევათა უმეტესობაში გამოავლინონ რაღაც ცვლილებები (პათოლოგიური პროცესები) ჯანმრთელი ადამიანის ორგანიზმში.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) - ესაა დისტროფიული პათოლოგიური პროცესი, რომელიც იწყება მალთაშუა დისკების დაზიანებით და შემდეგ ითრევს ხერხემლის სხვა ნაწილებს, პირველ რიგში კისრისა და წელის ნაწილებს. ზოგჯერ ის ვლინდება სხვადასხვა ნევროლოგიური აშლილობით. კისერი და წელი ზიანდებიან იმის გამო, რომ რეგულარულად უწევთ მოძრაობა, გულმკერდი ნაწილი კი საიმედოდაა დაცული ნეკნებით.
უნდა აღინიშნოს, რომ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) შემთხვევათა 60-75 %-ში წელის დისკების "ამოვარდნაც" კლინიკურად ტკივილისა და სხვა სიმპტომების გარეშე მიმდინარეობს. არაა აგრეთვე დიდი დამოკიდებულება მალთაშუა დისკების დისტროფიის ხარისხსა და ნევროლოგიური აშლილობების გამოხატულებას შორის. უფრო მეტიც, ჭარმაგი და ღრმა მოხუცებულობის ასაკში ზოგ ადამიანში მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიხშირე და გავრცელებულობა მაქსიმალურ ხარისხს აღწევს, გავა-წელის რადიკულიტები კი გვხვდება 1,5-2-ჯერ იშვიათად, ვიდრე საშუალო ასაკის ადამიანებში.
ზრდასრულ ადამიანებში მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ა და მისი ნევროლოგიური გამოვლინებების სხვადასხვა ასპექტი დაწვრილებითაა აღწერილი ათეულობით მონოგრაფიაში, ცნობარში, სახელმძღვანელოსა და ურიცხვი რაოდენობის საჟურნალო სტატიაში. ბავშვებსა და მოზარდებში მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) კლინიკურ გამოვლინებას მხოლოდ რამდენიმე მონოგრაფია ეძღვნება, საერთო ჯამში კი ბავშვობისა და მოზრდილობის ასაკში ეს პრობლემა საკმაოდ შეუსწავლელია. ამიტომ აუცილებელი არაა, დაწვრილებით გადმოვცეთ ოსტეოქონდროზის წარმოშობის მიზეზები და განვითარების მექანიზმები. ისინი ნევროლოგებისა და ორთოპედებისათვის საკმაოდ ცნობილია, თუმცა ბევრი რან ჯერ კიდევ შეუსწავლელია, ზოგ რამეზე კი წინააღმდეგობრივი შეხედულებები არსებობს.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) დროს მალთაშუა დიკის თიაქრით ნერვზე ზეწოლა ფეხში ტკივილის წარმოქმნით.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) მრავალფაქტორიანი დაავადებაა. ამ ფაქტორებიდან ზოგო მემკვიდრეობითი, თანდაყოლილი ხასიათისაა, ზოგი კი შეძენილია, მაგალითად, სტატიკო-დინამიკური, აუტოიმუნური, ცვლისა და სხვა. ოსტეოქონდროზის ეტიოლოგიისა და პათოგენეზის ასეთი მრავალფეროვნების დროს მნიშვნელოვანია პირველადი რგოლი (საწყისი ფაქტორი), რომელიც სხვადასხვა ცვლილებების რთულ ჯაჭვს იწვევს. ამას კი საბოლოოდ მივყავართ ხერხემლის ოსტეოქონდროზამდე.
კლინიკური, პათომორფოლოგიური და ექსპერიმენტალური გამოკვლევების საფუძველზე გაჩნდა შეხედულება იმის შესახებ, რომ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) საწყისი მექანიზმია სისხლძარღვთა (იშემიური) ფაქტორი. ამას ამტკიცებს შემდეგი პათომორფოლოგიური მონაცემები, რომლებიც მიღებულია ხერხემლის სისხლით მომარაგების შესწავლისას. დადგენილის მკვეთრი პარალელიზმი (კორელაცია) წელის არტერიებისა და გავის შუა არტერიის სუმარული სათავის დიამეტრის შემცირებასა და ხერხემლის სვეტის წელის მთელ ნაწილში ოსტეოქონდროზის გამოვლინების ზრდას შორის.
ამ არეში გამოვლენილია წელის სეგმენტების მკვებავი სისხლძარღვების განვითარების ანომალიების დიდი სიხშირე: არასწორი გამოსვლა, მრავალრიცხოვანი გადაღუნვები, შევიწროება, რასაც მივყავართ ხერხემლის მალებში სისხლის არასაკმარის მიწოდებამდე, მალთაშუა დისკის მნიშვნელოვანი ფუნქციონალური კომპონენტების სინთეზსა და დაშლას შორის წონასწორობის დარღვევამდე.
ხერხემლის სვეტის წელის ნაწილის ოსტეოქონდროზის ნევროლოგიური გამოვლინების პათოგენეზში არსებით როლს თამაშობს ვენოზური გამოდენის დარღვევა ეპიდურალური ვენების ნაწილობრივი ან სრული დაბლოკვით მალთაშუა დისკის თიაქრის ან ამობურცულობის დონეზე. ნევროზული დარღვევების გამოვლინებები დაფუძნებული იყო ძირითადად სპეციალური პარაკლინიკური გამოკვლევების (რეოკაუდოსპონდილოგრაფიები, რეოვაზოგრაფიები, რადიკულოგრაფიები, ვენოსპონდილოგრაფიები) შედეგებზე. ეს მონაცემები ითხოვს დიფერენცირებული თერაპიის ახალი მეთოდების დამუშავებას (რეგიონალურ ვენოზურ ჰემოდინამიკაზე ზემოქმედებით), ფართოდ გამოყენებული სითბური პროცედურების გამორიცხვას.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის)ა და მისი ნევროლოგიური გამოვლინებების ეტიოლოგიური ფაქტორების მრავალფეროვნების შემთხვევებში დაავადების პათოგენეზში წამყვან როლს თამაშობს აუტოიმუნური დარღვევები. ეს დარღვევები ჩნდება მალთაშუა დისკებში შემაერთებელი ქსოვილის მნიშვნელოვანი ფუნქციონალური კომპონენტების დარღვევებისა და ბიოსინთეზის პროცესებს შორის წონასწორობის დარღვევით გამოწვეული ბიოქიმიური ცვლილებების გამოვლინების შედეგად.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის)ა და მისი კლინიკური გამოვლინებების პათოგენეზის აუტოიმუნურმა კონცეფციამ განვითარება პოვა. დადგენილი, რომ წელის ოსტეოქონდროზის ნევროლოგიური გამოვლინებების დროს ირღვევა T- B- სისტემების იმუნიტეტი, რაც ვლინდება ანტისხეულების გამომუშავების გაძლიერებაში T-სუპრესორული უჯრედების დეფიციტის შედეგად მალთაშუა დისკის სხვადასხვა სტრუქტურების მიმართ. ამ და სხვა მონაცემებმა საშუალება მოგვცა, აგვეხსნა მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) განვითარების ბევრი მექანიზმი, მათ შორის მალთაშუა დისკებში მორფოლოგიური ცვლილებების სტადიურობა, რემისიებისა და რეციდივების მონაცვლეობა, ასევე ნერვულ ფესვებსა და მის გარშემო მდებარე ქსოვილებში რეაქტიული ცვლილებები.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) დროს აუტოიმუნური დარღვევების როლის შეფასებისას უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ეს ორგანიზმის უნივერსალური რეაქციაა ნებისმიერი ორგანოსა და ნებისმიერი ქსოვილის დაზიანებაზე.
ხერხემლის სკოლიოზი ზურგის კუნთების დამცავი სპაზმის დროს მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე, რომელიც მალთაშუა დისკების პროტრუზიის და თიაქრების თანხლებით მიმდინარეობს.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ნევროლოგიური სინდრომები
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ნევროლოგიური სინდრომები კლინიკურად იყოფა:
- კისრის ოსტეოქონდროზის სინდრომები
- გულმკერდის ოსტეოქონდროზის სინდრომები
- წელის ნაწილის ოსტეოქონდროზის სინდრომები
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სტადიები და ხარისხები
განარჩევენ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) შემდეგ სტადიებს:
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) საწყისი სტადია
- მალთაშუა დისკის ფიბროზული რგოლის გახლეჩის სტადია
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) დასასრულისა და ნარჩენი მოვლენების სტადია
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) გამოხატულების ხარისხები მისი რენტგენოლოგიური გამოკვლევების დროს:
- ხერხემლის ლორდოზის გასწორება, მალთაშუა დისკის მსუბუქი გასქელება, მცირე ეკზოსტოზები, კაუჭისმაგვარი წამონაზარდები
- მალთაშუა ხვრელისა და ხერხემლის არხის უმნიშვნელო შევიწროება, დისკის სიმაღლის დაკლება, ხერხემლის არასტაბილურობა
- მალთაშუა ხვრელისა და ხერხემლის არხის მნიშვნელოვანი შევიწროება
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობა:
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) რეციდივირებული მიმდინარეობა
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ქრონიკულად რეციდივირებული მიმდინარეობა
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ქრონიკული მიმდინარეობა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობა ტიპების მიხედვით:
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობის რეგრედიენტული ტიპი
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) არაპროგრედიენტული მიმდინარეობა
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) პროგრედიენტული მიმდინარეობა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მიმდინარეობის პერიოდები:
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) დებიუტი
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) გამწვავება
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) რემისია (სრული, არასრული)
- შეფარდებითი სტაბილიზაციის პერიოდი, მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) რეზიდუალური პერიოდი
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) ბავშვებსა და მოზარდებში
ხანგრძლივი დროის განმავლობაში არსებობდა აზრი, რომ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) ვითარდება მხოლოდ ზრდასრულ და მოხუცებულობის ასაკში. ნერვული დაავადებების შესახებ სპეციალურ სახელმძღვანელოებშიც კი ლაპარაკი არ იყო ან იშვიათად განიხილებოდა ნერვული სისტემის ვერტებროგენული დარღვევები ბავშვობისა და მოზარდობის ასაკში.
პირველად მოზარდებში მალთაშუა დისკების თიაქრების არსებობის შესაძლებლობა ახსენა ფ. ჯელსმამ, რომელმაც ამ განხრით 150 პაციენტს ჩაუტარა ოპერაცია და მათ შორის იყო 17 წლის ყმაწვილიც. 1947 წელს ჰ. ვარენმა მოგვცა ლუმბოსაკრალური დისკის ამოვარდნის დეტალური აღწერილობა 12 წლის გოგონას შემთხვევაში. ანალოგიური მონაცემები სხვა ავტორებმაც დადეს. 1954 წელს ჯ.ჰ. ვებმა, ჰ.ჯ. სვიენმა, რ. ლ. ჯ. კენედიმ აცნობეს მსოფლიოს წელის მალთაშუა დისკების ამოვარდნის გამო ჩატარებული ქირურგიულ მკურნალობაზე 3 ბავშვისა და 57 მოზარდის შემთხვევაში. 1946-81 წლებში სამედიცინო ლიტერატურაში 15 წლამდე ასაკის ავადმყოფების ოპერირების 71 შემთხვევა აღიწერა. ბავშვებსა და მოზარდებში ჩატარებული ოპერაციების რიცხვმა 1974 წლამდე 158 შეადგინა (ს.ე. ბორგესენი, პ.ს. ვანგი, 1974).
ბავშვებსა და მოზარდებში ოსტეოქონდროზის განვითარების მიზეზებზე სხვადასხვა შეხედულება არსებობს. მის წარმოქმნაში რაღაც დოზით თავისი როლი შეიძლება ითამაშოს დისკებში სისხლის მიწოდების თავისებურებებმა. ცნობილია, რომ მალთაშუა დისკი დიფუზიის გზით იკვებება, რადგან ყველა სისხლძარღვი 4 წლის ფუნქციონირების შემდეგ განიცდის უკუგანვითარებას. თუმცა ეს ასაკობრივი ქსოვილური გარდაქმნა ჯერ კიდევ არ ნიშნავს პათოლოგიას. დიდი მნიშვნელობა აქვს მომატებულ კუნთოვან დატვირთვას, გადაღლილობას (მიკრო- და მაკროტრავმატიზაციას), განსაკუთრებით სპორტული შეჯიბრებების დროს. თუმცა ნაკლებად სარწმუნოა, რომ მხოლოდ ტრავმას შეეძლოს მანამდე ჯანმრთელი დისკის "ამოვარდნამდე" მიყვანა. ჯ.ა. ქეის, ს.ე. ბორგესენის, პ.ს. ვანგის (1974), დ. ჯასტერის (1974) გამოკვლევების თანახმად ანამნეზში ტრავმის სიხშირე ბავშვებსა და მოზარდებში არ განსხვავდება უფროსებში გამოვლენილი სიხშირისაგან. ამასთანავე პირველადი გამოვლინებაა დისკის დისტროფია, ხოლო ტრავმა მხოლოდ აჩქარებს მის ამოვარდნას. გამოკვლევებში მითითებულია აგრეთვე მალთაშუა დისკის ქსოვილების თანდაყოლილი არასრულფასოვნების როლიც (პ. როტგენი, 1951).
ი.ე. კონელის (1960) აზრით, ჩონჩხის სწრაფი ზრდა ბავშვობისა და მოზარდობის ასაკში დატვირთვას წარმოადგენს, რაც ხელს უწყობს მალთაშუა დისკების დისტროფიებს. მეორე ეტიოლოგიურ ფაქტორად ავტორი თვლის კუნთოვან არაადეკვატურობას, რომელიც გამოკვლეული ავადმყოფების 10%-ს აღენიშნებოდა. ეს ვლინდებოდა იმაში, რომ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მქონე ავადმყოფი ძალიან მაღალი იყო ანდა, პირიქით, ჰქონდა სხეულის ადიპოზური აღნაგობა, მუსკულატურა ცალკეულ შემთხვევაში დასუსტებული იყო სხვადასხვა დაავადებით გამოწვეული წოლითი რეჟიმის შემდეგ.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) და მისგან განპირობებული ნევროლოგიური დარღვევების შესწავლის მიხედვით სულ უფრო მეტი მნიშვნელობა ენიჭება მემკვიდრეობით ფაქტორებს. ხოდოსოვსკაიამ და აკუიევამ (1980) გენეალოგიური გამოკვლევა ჩაუტარეს 68 ბავშვსა და მოზარდს (8-დან 18 წლამდე), რომელთაც აღენიშნებოდათ ოსტეოქონდროზის სხვადასხვანაირი კლინიკური გამოვლინება. პრობანდების 69,1 %-ს ჰქონდა დაავადების გამოვლინების ნიშნები ოჯახში: ანალოგიური დაავადებები აწუხებდათ მათ მშობლებს. ბებიებს, ბაბუებს, ბიძებს, დეიდებსა და მამიდებს. უფროსებში მემკვიდრეობით დამძიმებული, ნედზვედიას მონაცემებით, ადგილი ჰქონდა 53,3 %-ში, რაც გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე ბავშვობისა და მოზარდობის ასაკში. აღმოჩნდა, რომ ორივე მშობლის დაავადების შემთხვევაში პრობანდს გავა-წელის ტკივილი გაცილებით ახალგაზრდა ასაკში უჩნდებოდა.
ბავშვობისა და მოზარდობის ასაკში ავადმყოფების 75 %-ს გამოუვლინდა სხვადასხვანაირი დისპლასტიკური გავა -წელი მიდამოში ვერტებროგენული დაზიანებების ნიშნები რეფლექტორული და ფესვური სინდრომებით, რაც გაცილებით მეტია, ვიდრე უფროსებში (49 %). განვითარების მითითებული ანომალიები ვლინდებოდა სახის მსუბუქი დისმორფიის სახით (28 %), ხელი მტევნისა და ტერფების აგებულების დარღვევებით (47 %), კუნთოვანი სისტემის განვითარების ანომალიებით (8,8 %), სხეულის ასიმეტრიული აღნაგობით (63 %), კანისა და სისხლძარღვების ანომალიებით (23,5 %). გარდა ამისა, გამოკვლეულთა 40,9 %-ში, კუზნეცოვასა და ოკუნევას მონაცემებით (1979, 1985), ადგილი ჰქონდა ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის განვითარების ანომალიებს:
- მალის რკალის გახლეჩას (19,7 %)
- გარდამავალ ლუმბოსაკრალურ მალას (14,6 %)
- სასახსრე მორჩების ტროპიზმის დარღვევას (5,7 %)
- სპონდილოლისტეზს (0,8 %)
შემთხვევათა უმრავლესობაში (60 %) გვხვდებოდა ორი ან მეტი სხვადასხვა დისპლასტიკური ნიშნის შერწყმა, რაც გაცილებით მეტია, ვიდრე უფროსებში (10 %).
პრობანდების ნათესავების გამოკვლევისას ასევე საკმაოდ ხშირად გვხვდებოდა ანომალიები: ტერფების დეფორმაცია, ხალები, კანქვეშა ვენების გაგანიერება, ტანის არასწორი აღნაგობა, სახის დისმორფიები. დაფიქსირდა აგრეთვე ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის ძვლოვანი ანომალიების არსებობა სანათესაოში. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ უკანასკნელთა როლი წელის ოსტეოქონდროზისა და მისი კლინიკური გამოვლინების გაჩენაში საბოლოოდ დადგენილი არაა.
არსებობს აზრი, რომ სხვადასხვა ეკზოგენური ფაქტორის გავლენით თანდაყოლილი ცვლილებები იწვევენ ხერხემლის სტატიკურ არასრულფასოვნებას და ამით ხელს უწყობენ დისკებში დისტროფიული პროცესების განვითარებას. ბოროდინას მონაცემებით (1970), ოსტეოქონდროზი ვითარდება ანომალიით შევიწროებულ დისკში. მოყვანილი მონაცემები მიუთითებენ მემკვიდრეობითო მიდრეკილებების როლზე მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ნევროლოგიურ გამოვლინებებში. ის შეიძლება გადაეცეს როგორც აუტოსომიურ-დომინანტური, ისე აუტოსომიურ-რეცესიული ტიპით.
პერიფერიული ნერვული სისტემის გავა-წელის ნაწილის ვერტებროგენული დაავადებების ოჯახური შემთხვევების არსებობა, პრობანდებსა და მათ ნათესავებში დისპლასტიკური ნიშნების (უპირველეს ყოვლისა, ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის მხრიდან) დიდი სიხშირე, როგორც ჩანს, განსაზღვრავს ხერხემლის სვეტის წელის ნაწილის ოსტეოქონდროზისა და მისი კლინიკური გამოვლინებების შესაძლებლობას ბავშვობის ასაკში.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიმპტომების დიაგნოსტიკა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიმპტომების დიაგნოსტიკა იწყება ექიმთან ნევროლოგიური და ორთოპედიული გასინჯვით. ამ გასინჯვის დროს ფასდება პაციენტის ნევროლოგიური სტატუსი, ასევე ვლინდება ხერხემლის ბიომექანიკაში შესაძლო დარღვევები, აუცილებლად ფასდება ზურგისა და დუნდულების კუნთების მდგომარეობა. გამოკვლევის უკვე ამ ეტაპზე მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მქონე პაციენტს შეიძლება დაესვას დიაგნოზი და დაენიშნოს შესაბამისი მკურნალობა.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ტკივილის სინდრომის მქონე ავადმყოფის ნევროლოგიური და ორთოპედიული გასინჯვის შედეგების მიხედვით შეიძლება დამატებით დაენიშნოს შემდეგ დიაგნოსტიკური პროცედურები:
- ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის რენტგენოგრაფია ფუნქციონალური ტესტებით, დისკო- და მიელოგრაფია
- ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის კომპიუტერული ტომოგრაფია
- ხერხემლის სვეტის გავა-წელის ნაწილის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) სიმპტომების მკურნალობა
ოსტეოქონდროზის ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის წარმოქმნის მიზეზებისა და სირთულის მიხედვით პაციენტს შეიძლება დაენიშნოს შემდეგი სამკურნალო ქმედებები:
- მედიკამენტოზური თერაპია (არასტეროიდული სამკურნალო საშუალებები, ანალგეტიკები, ჰორმონები)
- ბლოკადები - პრეპარეტების ინექცია მალთაშუა სახსრის ღრუში, ხერხემლის არხში, კუნთებში ტრიგერულ წერტილებში
- მანუალური თერაპია (კუნთოვანი, სასახსრე და ფესვური ტექნიკა)
- ფიზიოთერაპია
- სამკურნალო ტანვარჯიში
- რეფლექსოთერაპია ("ჩინური ნემსი")
- ოპერატიული მკურნალობა
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ხერხემალში (ზურგსა და წელში) ტკივილის მკურნალობის დროს შეშუპების, ანთების, ტკივილის მოხსნა, წელის სახსრებსა და კუნთებში მოძრაობის მოცულობის აღდგენა მოითხოვს ფიზიოთერაპიის გამოყენებას.
ხერხემლის სვეტის წელის, გულმკერდის ან კისრის მალთაშუა სახსრებში (ფასეტურ სახსრებში) ასევე შეიძლება ჩატარდეს სამკურნალო ბლოკადები. ადგილობრივი ანესთეტიკებითა და ჰორმონალური პრეპარატებით ბლოკადები ტარდება ტკივილისა და ანთების მოხსნის დაჩქარების მიზნით და იმისთვის, რომ სწრაფად მივიღოთ დადებითი კლინიკური ეფექტი.
ჩვეულებრივ, სამკურნალო ბლოკადებისათვის საკმარისია ანესთეზირებადი საშუალების (ნოვოკაინი, ლიდოკაინი) და კორტიზონის მცირე დოზის შეყვანა დაზიანებული სახსრის სივრცეში.
რეფლექსოთერაპიის გამოყენება ძალიან ეფექტურია მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგისა და წელის ტკივილის მკურნალობის დროს.
ფიზიოთერაპიის სწორად შერჩეულ რეჟიმთან ერთად ამ სამკურნალო ბლოკადებს კარგი და ხანგრძლივი ეფექტის მოცემა შეუძლიათ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მქონე პაციენტისათვის, რომელსაც აწუხებს წელსა და გავაში ტკივილი.
მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ფეხსა და დუნდულში ფესვური ტკივილის მკურნალობის დროს ტკივილის, ჩხვლეტების მოხსნადა ფეხში მგრძნობელობის აღდგენა (ნერვზე ზეწოლის დროს მისი ნევრიტის დროს) მოითხოვს ფიზიოთერაპიის გამოყენებას.
მალთაშუა დისკის თიაქრის ან პროტრუზიის თანხლებით მიმდინარე მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის მკურნალობის დროს გავ-წელის ნახევრადმყარი კორსეტის ტარება ემსახურება მოძრაობის მოცულობის შეზღუდვას ხერხემლის სვეტის წელის არეში. ეს კი, პირველ რიგში, ხელს უწყობს მალთაშუა სახსრების ანთების ზონაში ტკივილის შემცირებას და ზურგის კუნთების დამცავი დაძაბულობისა და სპაზმის მოხსნას.
გავა-წელის ნახევრადმყარი კორსეტის ვარიანტი, რომელიც მალთაშუა დისკის თიაქრის ან პროტრუზიის თანხლებით მიმდინარე მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის მკურნალობაში გვეხმარება.
ასეთ კორსეტში მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) მქონე პაციენტი სახლში და ქუჩაში დამოუკიდებლად გადაადგილებას ახერხებს, ასევე შეუძლია ჯდომა მანქანაში და სამუშაო ადგილას. კორსეტის ტარება აუცილებელი არაა, თუ ზურგის ტკივილი აღარ აწუხებს პაციენტს.
აუცილებელია გვახსოვდეს, რომ მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის დროს უნდა მოვერიდოთ სამუშაო დატვირთვას და ვეცადოთ ბევრი არ ვიმოძრაოთ. ეს დროებითი შეზღუდვაა, მაგრამ ის მნიშვნელოვნად აჩქარებს გამოჯანმრთელების პროცესს და ჩატარებული მკურნალობის ფონზე არ აძლევს ხერხემლის დაავადებას შემდგომი განვითარების საშუალებას.
გავა-წელის ნახევრადმყარი კორსეტის ვარიანტი, რომელიც მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის მკურნალობაში გვეხმარება.
არსებობს გავა-წელის ნახევრადმყარი კორსეტის რამდენიმე სახეობა. მათი შერჩევა ხდება ინდივიდუალურად ზომების მიხედვით და შეიძლება მრავალჯერადად გამოყენება მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადების (ოსტეოქონდროზის) ფონზე ზურგსა და წელში ტკივილის განმეორების შემთხვევაში, ასევე ტკივილის სიმპტომის შესაძლო გამწვავების პროფილაქტიკისათვის.
იხილეთ აგრეთვე
- ხერხემლის ანატომია
- ხერხემლის და ზურგის ტვინის თანდაყოლილი ანომალიები (კისრის ნეკნი, კლიპელ-ფეილის სინდრომი, სპინა ბიფიდა, საკრალიზაცია, ლუმბალიზაცია)
- გავა-თეძოს შესახსრების ოსტეოართროზი
- სპონდილოართროზი, მალთაშუა სახსრის ართროზი (ოსტეოართროზი)
- ზურგის ტვინის დაავადებები:
- ანკილოზირებადი სპონდილიტი (ბეხტერევის დაავადება)
- ხერხემლის იუვენილური ოსტეოქონდროზი (შეერმან-მაუს დაავადება)
- წელის ტკივილი (ზურგის ქვემო ნაწილის ტკივილი), საჯდომი ნერვის ანთება, იშიაზი
- კისრის, კეფისა და ხელის ტკივილის სიმპტომი, კისრის ნაწილის ოსტეოქონდროზი და თიაქარი
- წელის ტკივილი ორსულობის დროს
- მალების ამოვარდნილობა და ქვეამოვარდნილობა
- მალის ჰემანგიომა (ვერტებრალური ანგიომა)
- ხერხემლის (მალთაშუა დისკების) თიაქარი და პროტრუზია
- კოკციგოდინია (კუდუსუნის ტკივილი)
- ლუმბაგო (წელკავი), ლუმბალგია, ლუმბოიშიალგია
- ხერხემლის ოსტეოფიტები
- მალების სხეულების ოსტეოპოროზი (პირველადი და მეორეული)
- ნეკნთაშუა (ნეკნთაშორისი) ნევრალგია, ხერხემლის გულმკერდის არის ტკივილი
- მალთაშუა დისკოს დეგენერაციული დაავადება (ოსტეოქონდროზი) და მისი სიმპტომები
- ხერხემლის მოტეხილობა (კომპრესიული)
- დამბლის მქონე ავადმყოფის მოვლის წესები (ხელებისა და ფეხების კუნთების დამბლა, პარაპლეგია, ტეტრაპლეგია)
- საკროდინია (ტკივილი გავაში)
- გავა-თეძოს სახსრის ანთება (საკროილეიტი)
- ხერხემლის სკოლიოზი, წელში მოხრილობა, ტანადობის დარღვევა
- ხერხემლის სპონდილოზი
- სპონდილიტი (ტუბერკულოზური, ინფექციური ოსტეომიელიტი)
- პონდილოლისტეზი (მალების გადანაცვლება, ხერხემლის სეგმენტის არასტაბილურობა)
- ხერხემლის არხის სტენოზი (სპინალური სტენოზი)
- კისრის ტრავმა (ქალა-კისრის სინდრომი)
- სპინალური ჩირქოვანი ეპიდურიტი