მენიუ

დიაბეტური, ალკოჰოლური და ტოქსიკური ნეიროპათია, მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია (SFSN)

ნეიროპათიის და პოლინეიროპათიის სახეები

დიაბეტური ნეიროპათია

დიაბეტური ნეიროპათია (პოლინეიროპათია) ნერვის დაზიანების სახეა, რომელიც შაქრიანი დიაბეტის მქონე ავადმყოფებს ქსოვილების მეტაბოლიზმის დარღვევის შედეგად მთლიანად ორგანიზმის ინტოქსიკაციის გამო წარმოიქმნება. დიაბეტური ნეიროპათიის წარმოქმნის მთავარი ფაქტორია დიაბეტის თანმხლები ანგიოპათია, რომელიც იწვევს რეგიონალური სისხლის მიმოქცევის დარღვევას.

დიაბეტმა შეიძლება დააზიანოს ნერვების მიელინური გარსები და გამოიწვიოს დიაბეტური ნეიროპათია (პოლინეიროპათია).

შაქრის შემცველი სურსათის შეზღუდა არის კარგი თქვენი ჯანმრთელობისთვის.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიას დროს ნერვის დაზიანების დონის გათვალისწინებით პაციენტს სხვადასხვა დონეზე ექნება მგრძნობელობის დარღვევა, დაბუჟება, ჩხვლეტა, წვა), ტკივილი და კუნთების სისუსტე.

დიაბეტის მიკროვასკულური გართულებები:

რეტინოპათია
ნეიროპათია
ნეფროპათია

პერიფერიული ნეიროპათია:

  • ტკივილის შეგრძნების მომატება ან შემცირება
  • უმტკივნეულო დაზიანებები
  • რეფლექსების შესუსტება

ვეგეტატიური ნეიროპათია:

  • ტაქიკარდია დატვირთვის გარეშე
  • შარდვის სიხშირე
  • ერექციული დისფუნქცია
  • გლომერულოსკლეროზი
  • პიელონეფრიტი

 

დიაბეტის მაკროვასკულური გართულებები:

კორონარული გართულებები
ცერებროვასკულური გართულებები
პერიფერიული სისხლძარღვთა დაავადება
  • ტკივილი გულმკერდის არეში
  • გულის ქრონიკული (შეგუბებითი) უკმარისობა
  • დისპნოე (ქოშინი)
  • ათეროსკლეროზი
  • განგრენა
  • ტროფიკული წყლულები

 

ალკოჰოლური პოლინეიროპათია

ალკოჰოლური პოლინეიროპათია ნერვის დაზიანების სახეა, რომელიც პაციენტებს უვითარდება ალკოჰოლის ხანგრძლივი გამოყენების შედეგად.

როგორც დიაბეტური ნეიროპათია (პოლინეიროპათია), ალკოჰოლური პოლინეიროპათიაც აზიანებს ქვედა კიდურების პერიფერიულ ნერვებს.

როგორც დიაბეტური ნეიროპათია (პოლინეიროპათია), ალკოჰოლური პოლინეიროპათიაც აზიანებს ქვედა კიდურების პერიფერიულ ნერვებს.

 

ტოქსიკური პოლინეიროპათია, ქიმიოთერაპიით გამოწვეული პოლინეიროპათია

ტოქსიკური პოლინევროპათიების უმეტესობა ვლინდება დისტალური აქსონალური დეგენერაციით, რომელიც თანდათან ვითარდება პაციენტში დროთა განმავლობაში. ტოქსიკური პოლინეიროპათიის მიზეზები მრავალფეროვანია და მოიცავს მედიკამენტებს, მძიმე მეტალებს, წარმოების ფაქტორებს და გარემოს დამაბინძურებელ ნივთიერებებს.

კიბოს საწინააღმდეგო ახალმა წამლებმა (გამოიყენება ქიმიოთერაპიის დროს), ანტირეტროვირუსულმა პრეპარატებმა ან სხვა მედიკამენტების (განსაკუთრებით პირიდოქსინის (ვიტამინი B6)) გადაჭარბებულმა გამოყენებამ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს ტოქსიკური პოლინეიროპათია.

პაციენტის მდგომარეობის შეფასებისას, ჩვეულებრივ, აღინიშნება კავშირი ტოქსიკური ნივთიერების შეყვანის დროსა და ტოქსიკური ნეიროპათიის კლინიკური გამოვლინების დაწყების შორის. ზოგადად, პრეპარატის მცირე დოზების ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში შეყვანა ნაკლებად ტოქსიკურია ორგანიზმისთვის, ვიდრე მისი დიდი დოზები, რომლებიც შეყვანილია ხანმოკლე პერიოდის განმავლობაში, მაშინაც კი, თუ ამ დოზების საერთო რაოდენობა ტოლია.

დაავადების დაწყება (ტოქსიკური აგენტის შეყვანის შემდეგ) შემდგომი გამოჯანმრთელებით ან პათოლოგიური პროცესის შემდგომი განვითარების შეფერხებით (ტოქსინის მიღების შეწყვეტის შემდეგ) საუკეთესო მტკიცებულებაა ტოქსიკური ნივთიერების არსებობის შესახებ.

პოლინეიროპათია (სხვა სიმპტომებთან და ნიშნებთან ერთად, რომლებიც დამახასიათებელია ნეიროპათიისთვის, რომელიც გამოწვეულია სავარაუდო ტოქსიკური სუბსტრატით). ნეიროპათია შეიძლება თავდაპირველად გამოჩნდეს და გაგრძელდეს მისი პროგრესირება ტოქსიკური ნივთიერების მიღების შეწყვეტის შემდეგ. ინერციით პათოლოგიური პროცესის განვითარების ეს ფენომენი ხდება კიბოს საწინააღმდეგო პლატინის პრეპარატების, ბენზოლის პრეპარატების, ნუკლეოზიდის საპირისპირო ტრანსკრიპტაზის ინჰიბიტორების ან პირიდოქსინის (ვიტამინი B6) მიღებისას.

დაავადების ისტორიის კლინიკური ანალიზი მოიცავს ტოქსინის მიღების და სიმპტომების გაჩენის დაწყების მომენტის გამოვლენას:

  • ნერვული დაზიანების მოტორული და სენსორული სიმპტომები
  • კიდევ ერთი თანმხლები დაავადება, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ტოქსიკური ნეიროპათია

ზოგადი ინტოქსიკაციის სიმპტომები ნერვის ბიოფსია ზოგჯერ ავლენს ნიშნებს, რომლებიც დამახასიათებელია ამ ტიპის ნერვის დაზიანებისთვის:

  • ოსმოფილური ჩანართები შვანის უჯრედში ამიოდარონით, პერქსილინით და ქლოროქინოლინით ინტოქსიკაციის დროს (ქინოლინის სინთეთიკური ანალოგი, რომელიც გამოიყენება მალარიის სამკურნალოდ)
  • პერინოდულური აქსონალური მასიური შეშუპება ბენზოლით გამოწვეული ნეიროპათის დროს

გარკვეული ტოქსინები შეიძლება გამოვლინდეს სხეულის გარკვეული ტიპის ქსოვილებში:

  • მძიმე ლითონები შეიძლება გამოვლინდეს შარდში (დარიშხანი, ტალიუმი), თმაში და ფრჩხილები (დარიშხანი)
  • სისხლის პლაზმაში შეყვანილი წამლების დონის ლაბორატორიული ანალიზი ასევე შეიძლება სასარგებლო იყოს ტოქსიკური ნეიროპათიის დიაგნოზის დასადგენად

 

მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია (SFSN)

მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია (SFSN) არის დაავადება, რომლის დროსაც ზიანდება მხოლოდ მცირე მგრძნობიარე კანის ნერვები. პაციენტების უმრავლესობა განიცდის გრძნობელობის დარღვევებს, რომლებიც იწყება ტერფებიდან და პროგრესირებს ზემოთ. ამ პაციენტებს აქვთ სიგრძეზე დამოკიდებული მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია. ამ ტიპის ნეიროპათია ხშირად გამოწვეულია დიაბეტით ან გლუკოზის მეტაბოლიზმის დარღვევით (ანუ ადრეული ან პრედიაბეტური მდგომარეობა) და შეიძლება გადაიზარდოს ტიპიურ დიაბეტურ პოლინეიროპათიაში. თუმცა, პაციენტების მნიშვნელოვან პროცენტში ვერ ვლინდება ამ დაავადების ძირითადი მიზეზი და პაციენტებს აქვთ იდიოპათიური მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია. ამ ტიპის ნეიროპათიით დაავადებული პაციენტების მცირე პროცენტს აღენიშნება ქვემწვავე დაწყების სენსორული დარღვევები მთელ სხეულზე, მათ შორის ტანზე და ზოგჯერ სახეზეც კი. ამ პაციენტებს აქვთ სიგრძეზე არ დამოკიდებული მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათია და თითქმის ყველა ასეთი შემთხვევა იდიოპათიურია.

 

სიმპტომები

მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათიის სიმპტომები ძირითადად მგრძნობიარე ხასიათისაა და მოიცავს უჩვეულო შეგრძნებებს, როგორიცაა ჟრუანტელი, ჩხვლეტა და დაბუჟება. ზოგიერთ პაციენტს ამ დროს აწუხებს წვის, სიცივის ან და დენის დარტყმის ხანმოკლე მტკივნეული შეგრძნებები. ვინაიდან მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათიის დროს ჩვეულებრივ არ ზიანდება მსხვილი სენსორული ბოჭკოები (გადასცემენ ბალანსის ინფორმაციას თავის ტვინში) ან მამოძრავებელი ნერვის ბოჭკოები (აკონტროლებენ კუნთებს), ამ პაციენტებს არ აქვთ წონასწორობის პრობლემები ან კუნთების სისუსტე. პაციენტების უმეტეს შემთხევაში ეს სიმპტომები იწყება ფეხებში და პროგრესირებს ზემოთ. დაავადების მიშვებულ შემთხვევებში მისი სიმპტომები ასევე შეიძლება იყოს აღმოჩენილი ხელებში.

 

დიაგნოსტიკა

მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათიის დიაგნოზის დადგენა ხდება პაციენტის დაავადების ისტორიის, კლინიკური და დამატებითი ლაბორატორიული გამოკვლევებს საფუძველზე. ელექტრომიოგრაფია და ნერვის გამტარიანობის კვლევები (ელექტრონეიროგრაფია) კეთდება მოტორული და მსხვილი სენსორული ნერვული ბოჭკოების ჩართულობის გადმოსარიცხებად. კანის ბიოფსია გამოიყენება კანის ნერვის ინერვაციის დაკარგვის დასადასტურებლად. ნერვების და კუნთების ბიოფსია იშვიათად არის საჭირო.

 

მკურნალობა

მცირე ბოჭკოვანი სენსორული ნეიროპათიის მკურნალობა დამოკიდებულია დაავადების ძირითად ეტიოლოგიაზე (მიზეზზე). თუ ეს გამოწვეულია დიაბეტით ან პრედიაბეტური მდგომარეობის გამო, მაშინ საჭიროა დიაბეტის ოპტიმალური კონტროლი, ვარჯიში და წონის დაკლება ინსულინისადმი რეზისტენტობის შესამცირებლად. მტკივნეული სენსორული პარესთეზია შეიძლება იქნას მართული კრუნჩხვის საწინააღმდეგო მედიკამენტებით, ანტიდეპრესანტებით ან ანალგეტიკებით, მათ შორის ოპიატური პრეპარატებით.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დიაგნოსტიკა

ნებისმიერი პერიფერიული ნერვის დაზიანების სიმპტომები, როგორც დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიას დროს, შეიძლება შეიცავდეს სამოძრაო, რეფლექტორული, მგრძნობელობითი და ვაზომოტორულ-სეკრეტორულ-ტროფიკული აშლილობებისაგან. ავადმყოფის გამოკვლევა ტრადიციულად იწყება ანამნეზიური ცნობების შეგროვებით მისი ნევროლოგიური გასინჯვის დროს.

კომპლექსური გამოკვლევისათვის კლასიკურ ელექტროდიაგნოსტიკას აქვს დიდი მნიშვნელობა დაზიანებიდან 2 ან მეტი კვირის ვადაში. ის გვეხმარება დეგენერატიული დარღვევების არადეგენერატიულისგან გამორჩევაში. ასე შეიძლება დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიას მიმდინარეობის პროგნოზირება.

კუნთოვანი მოძრაობების 4-5 ბალამდე აღდგენა მხოლოდ იმ კუნთებში ხდება, რომლებშიც კლასიკური ელექტროდიაგნოსტიკის დროს ვლინდება დაქვეითებული ელექტროაღზნებადობა ანდა ნაწილობრივი გადაგვარების რეაქცია.

სრული გადაგვარების რეაქციის დროს ელექტროდიაგნოსტიკის მონაცემების მიხედვით კუნთებში მოძრაობის აღდგენა არ ხდება.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს ნერვის დაზიანების დიაგნოსტიკა ხდება ელექტრონეიროგრაფიის საშუალებით.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს ნერვის დაზიანების შემდეგ ძალიან გვიან გამოვლენილი ელექტროაღგზნებადობის დაკარგვა პარალიზებულ კუნთებში დამატებით საბაბს იძლევა, არ ჩატარდეს ნერვებზე ოპერაცია. გავრცელებული მოსაზრებების საპირისპიროდ, წვრილს კუნთებს უფრო აქვთ კლასიკური ელექტროდიაგნოსტიკის დროს დენით გაღიზიანებაზე რეაგირების უნარი.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს შესაბამისი ელექტრომიოგრაფიული მრუდი ადრე არარსებული მოქმედების პოტენციალების გამოვლენით ხანდახან საშუალებას იძლევა ვივარაუდოთ მოძრაობის აღდგენა მის პირველ კლინიკურ ნიშნებამდე დიდი ხნით ადრე.

 

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის მკურნალობა

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის მკურნალობა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ინდივიდუალურად შეირჩევა.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს ძალიან ეფექტურია რეფლექსოთერაპიის გამოყენება.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის მკურნალობის კურსის ხანგრძლივობა განპირობებულია რეგიონალური არტერიული სისხლის მიმოქცევის დარღვევებით.

რეგიონალური არტერიული სისხლის მიმოქცევის გაუარესების გამო პერიფერიული ნერვების დაქვეითებული ფუნქციების აღდგენა დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს გაცილებით დიდხანს მიმდინარეობს, ვიდრე პოლინევრიტისა და ნეიროპათიის სხვა სახეების შემთხვევაში, როცა სისხლის მიმოქცევის დარღვევა არაა მათი წარმოშობის მიზეზი (ტრავმატული ნევრიტი).

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის მკურნალობის კურსი მოიცავს კონსერვატული პროცედურების კომპლექსს:

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს პარესტეზიებისა და ტკივილის გაქრობა, წვივისა და ტერფის სახსრებსა და კუნთებში მოძრაობის მოცულობის აღდგენა ჩქარდება ფიზიოთერაპიის გამოყენებისას.

დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის დროს ფიზიოთერაპია (მიოსტიმულაცია და ნეიროსტიმულაცია) ხელს უწყობს პარესტეზიებისა და ტკივილის გაქრობას, აღადგენს ფეხის კუნთების ძალას.

ჩვენს კლინიკაში დიაბეტური ნეიროპათიისა და ალკოჰოლური პოლინეიროპათიის მკურნალობის დროს გამოიყენება ფიზიოთერაპია (ქვედა კიდურების ნერვების ნეიროსტიმულაცია). ნეიროსტიმულაციასთან ერთად გამოიყენება რეფლექსოთერაპია, როგორც ქვედა კიდურების ნეიროპათიის (პოლინევრიტის) დროს პერიფერიულ ნერვებზე მასტიმულირებელი ზემოქმედების ერთ-ერთი კომპონენტი.

იხილეთ აგრეთვე