თავის ტვინის არტერიოვენოზური მალფორმაციები (ავმ)

თავის ტვინის არტერიოვენოზური მალფორმაციების (ავმ) დიაგნოსტიკა და სიმპტომები

სხვა თავის ტვინის სისხლძარღვოვან მალფორმაციებთან შედარებით არტერიოვენოზური მალფორმაციების სიმპტომები მეტად გავრცელებულია. შესაძლებელია შემდეგი მისი კლინიკური გამოვლინებები:

• შემთხვევითი გამოვლინება ასიმპტომურ პაციენტთა შორის - 15%
• ეპილეპტიკური გულყრები - 20%
• თავის ტკივილი
• თავის ტვინის იშემიის ეპიზოდები სისხლის მიმოქცევის გადანაწილებას მეზობლად მდებარე უბნიდან
• სისხლჩაქცევები (პარენქიმატოზური, სუბარაქნოიდური, პარკუჭის სივრცეში) - 65%, ხელმეორე გასკდომის შეადგენს - 2-3% წელიწადში

ავმ ძირითად კლინიკურ გამოვლინებად ითვლება თავის ტკივილი, ეპილეპტიკური გულყრები, სისხლძარღვთა გასკდომისა და იშემიის სიმპტომები. თავის ტკივილმა შეიძლება მოიცვას ქალას ნახევარი (ჰემიკრანია). ის შეიძლება იყოს პულსირებადი ან დიფუზიური. ამ თავის ტკივილებს შეუძლიათ შაკიკის იმიტირება. ხანდახან თავის ტკივილი ერწყმის ხელისა და ფეხის კუნთების დამბლას ერთ მხარეზე (ჰემიპლეგია). ის გვაგონებს ჰემიპლეგიურ შაკიკს.

ჩნდება ასევე ფოკალური ეპილეპტიკური გულყრები, რომლებიც ატარებენ გენერალიზებულ ხასიათს. ასეთი ეპილეპტიკური გულყრები აღენიშნება არტერიოვენოზური მალფორმაციების მქონე ავადმყოფთა დაახლოებით 30%–ს და მათი მოხსნა, როგორც წესი, შეუძლია კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს (ანტიკონვულსანტებს).

ავადმყოფთა 50%–ს არტერიოვენოზური მალფორმაციები უვლინდება ტვინშიდა სისხლჩაქცევით. სისხლჩაქცევა ხშირად არის ტვინშიდა და არა ქვეგარსოვანი (სუბარაქნოიდული). ამ დროს ჩაქცეული სისხლი ჩვეულებრივ არ გროვდება ბაზალურ ცისტერნაში და ამიტომ ავადმყოფს იშვიათად უვლინდება თავის ტვინის ცისტერნებში მდებარე არტერიის სიმპტომატური სპაზმი (ცერებრალური ვაზოსპაზმი).

თავის ტვინის ავმ ხელმეორე გასკდომის საშიშროება პირველ სამ კვირას (როგორც ეს ანევრიზმების დროს ხდება) იმდენად დაბალია, რომ არაა აუცილებელი სისხლდენის ალბათობის დამაქვეითებელი მედიკამენტების (ანტიფიბრინოლიტური პრეპარატების) გამოყენება. სისხლჩაქცევა შეიძლება ფართო იყოს და გამოიწვიოს ავადმყოფის მოულოდნელი სიკვდილი. მაგრამ თუ ჰემატომის ზომა პატარაა ( 1 სანტიმეტრამდე დიამეტრის), მაშინ სისხლჩაქცევას ახლავს სუსტად გამოხატული კეროვანი სიმპტომები. ხანდახან ავადმყოფს საერთოდ არ აღენიშნება ნევროლოგიური დეფიციტი.

ჰემორაგიულ მასას ნებისმიერ შემთხვევაში შეუძლია მთლიანად შენიღბოს არტერიოვენოზური მალფორმაცია ისე, რომ მისი აღმოჩენა ახ ხერხდება პაციენტისათვის სასწრაფო ანგიოგრაფიის ჩატარებისას. ამიტომ, როცა არტერიოვენოზურ მალფორმაციაზე ეჭვობენ, სასურველია ანგიოგრაფიის პროცედურების ჩატარება გადაიდოს ჰემატომის სრულ გაწოვამდე, ანუ 2–4 თვით.

იშვიათად ავმ იმდენად მსხვილია, რომ იწვევს სისხლის მიმოქცევის გადანაწილებას ტვინის მეზობლად მდებარე ნორმალური უბნიდან (“მოპარვა”), რასაც მიყვება გვერდით მდებარე თვის ტვინის უბნების იშემია. ეს მოვლენა უფრო ხშირად აღინიშნება თავის ტვინის შუა არტერიის - უკანა არტერიისა და თავის ტვინის შუა არტერიის - წინა არტერიის აუზების მსხვილი არტერიოვენოზური მალფორმაციების შემთხვევაში, რომლებიც გავრცელებულია ტვინის ნახევარსფეროების ქერქის ზედაპირიდან პარკუჭოვან სისტემამდე.

არტერიოვენოზურ მალფორმაციაში გალენის ვენის ჩათრევის შემთხვევაში პაციენტს შეიძლება განუვითარდეს ჰიდროცეფალია.

თავის ტვინის შიგნითა საძილე – შუა არტერიის აუზების მსხვილი არტერიოვენოზური მალფორმაციების დროს ხშირად აღინიშნება სისტოლური და დიასტოლური ხმაური, რომელსაც ექიმი ისმენს ავადმყოფის თვლაბუდის ზემოთ, შუბლისა და კისრის არეში, სადაც შეიძლება იგრძნობოდეს საძილე არტერიის მფეთქავი პულსაცია.

თავის ტვინის სისხლძარღვების მალფორმაციების გასკდომის მომენტში არტერიული წნევა ჩვეულებრივ ნორმალურია, რაც მიგვითითებს არტერიოვენოზური მალფორმაციის, ტვინის სიმსივნეში სისხლჩაქცევის ანდა ტომრისებრი ანევრიზმის გასკდომაზე. არტერიოვენოზური მალფორმაციის გასკდომის დასაწყისში თავის ტკივილი არაა ისეთი გამოხატული და გავრცელებული სიმპტომი, როგორიც თავის ტვინის არტერიის გამსკდარი ტომრისებრი ანევრიზმის დროს. მეორე მხრივ, ქალაშიდა სისხლჩაქცევის ნებისმიერი ფორმის დროს ხშირად აღინიშნება ღებინება.

არტერიოვენოზური მალფორმაციების ვიზუალიზაციისათვის, მათი მდებარეობისა და ზომების განსასაზღვრად გამოიყენება თავის ტვინის სისხლძარღვების მაგნიტურ–რეზონანსული და კომპიუტერული ტომოგრაფიები (ანგიოგრაფიის რეჟიმი) კონტრასტული ნივთიერებების გამოყენებით. მაგნიტურ–რეზონანსული და კომპიუტერული ტომოგრაფიები (ანგიოგრაფია) შესაძლებლობას იძლევა გამოვლინდეს არტერიოვენოზური მალფორმაციების არხები მათ გასკდომამდე.

 

თავის ტვინის არტერიოვენოზური მალფორმაციების (ავმ) მკურნალობა

მიუხედავად იმისა, რომ თავის ტვინის ავმ ბოლოს და ბოლოს სკდება, ქირურგიულ ჩარევაზე საბოლოო გადაწყვეტილებას ჩვეულებრივ პირველ გასკდომამდე გადადებენ ხოლმე. ხელმეორე გასკდომის საშიშროება შეადგენს წელიწადში 3 %–ს.

არტერიოვენოზური მალფორმაციების მოკვეთის ოპერაციას შეიძლება ტექნიკური გართულებები ახლდეს. ისეც ხდება, რომ ოპერაციის ჩატარება შეუძლებელია მალფორმაციის თავის ტვინის მნიშვნელოვან სტრუქტურებთან მიმართებით რთული ლოკალიზაციისა და ზომების შემთხვევაში. ამ დროს მკურნალობის სხვა მეთოდები გამოიყენება, მათ შორის ხელოვნური შიდასისხლძარღვოვანი ემბოლიზაცია და სხივური თერაპია. სხივური თერაპია მოიცავს:

• თანამედროვე მეთოდი - პროტონული (იონური) თერაპია (Proton Therapy)
• შედარებით მოძველებული მეთოდები:
  • უფრო ზუსტი - გამა-დანა (Gamma Knife) - მიმართული ფოტონური კონის ცდომილება არ აღემატება 0,3 მმ-ს
  • ნაკლებად ზუსტი - კიბერ-დანა (CyberKnife) - მიმართული ფოტონური კონის ცდომილება არ აღემატება 1 მმ-ს