თავის ტვინის ლობარული სისხლჩაქცევა

თავის ტვინის ლობარული სისხლჩაქცევა და მისი მიზეზები

ჰიპერტონიული დაავადების (არტერიული ჰიპერტენზიის) კონტროლის მეთოდების სრულყოფის კვალდაკვალ მოსახლეობაში იზრდება არაქერქქვეშა კვანძების და მხედველობის ბორცვის სისხლჩაქცევების შედარებითი წილი. თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსულ ანდა კომპიუტერულ ტოპოგრაფიებზე ამ „ლობარულ სისხლჩაქცევებს“ აქვთ სუბარაქნოიდულ თეთრ ტვინის ნივთიერებაში ოვალური ან წრიული სისხლის კოლტების სახე. მათ წარმოშობაში ქრონიკული არტერიული ჰიპერტენზიის როლი კამათს იწვევს. ბევრ შემთხვევაში ავადმყოფებს ანამნეზში არა აქვთ მითითებული მომატებული არტერიული წნევა. პაციენტების თითქმის 50%-ს სისხლჩაქცევის მსგავსი ფორმებისა და ლოკალიზაციის სხვა მიზეზები უდგინდება:

• ყველზე მეტად გავრცელებულია არტერიოვენოზური მალფორმაციები (ავმ)
• ჰემორაგიული დიათეზი, რომელიც ხშირად ჩნდება ვარფარინის გამოყენებისას
• სისხლჩაქცევა სიმსივნეში, ხშირად მელანომაში
• ვილიზის წრის ანევრიზმები, რომლებიც ისეა ზევით მიმართული, რომ სისხლჩაქცევა ხდება ტვინის ნივთიერებაში

თუმცა ძალიან ხშირად თავის ტვინის ლობარული სისხლჩაქცევის მიზეზი დაუდგენელი რჩება პაციენტზე ყურადღებით გამოკვლევის შემდეგაც კი, რაც კონტრასტირებით სელექტიურ ანგიოგრაფიასაც (არეტრიოგრაფიასაც) მოიცავს.

ასეთ შემთხვევაში ყველაზე გავრცელებულია ამილოიდური ანგიოპათია, დიაგნოზი, რომელიც შეიძლება დაისვას სიკვდილის შემდგომი გამოკვლევის დროს (კონგო წითელი საღებავით თავის ტვინის სისხლძარღვების შეღებვის დადებითი რეაქცია). ამილოიდი — ესაა გლიკოპროტეინი, რომელიც თავისი თვისებებით ახლოა სახამებელთან. ამილოიდი ილექება თავის ტვინის არტერიის კედლებში. თავის ტვინის სისხლძარღვების ამილოიდური ანგიოპათიის დროს ამილოიდი არ გროვდება რაიმე სხვა ორგანოებში. ამილოიდის მოჭარბებული დაგროვება შიდა ორგანოების ქსოვილებში ხდება ამილოიდოზის დროს.

ამილოიდური ანგიოპათია ნაწილობრივ არის ხანდაზმულ ადამიანებში ლობარული სისხლჩაქცევის მიზეზი. ხშირად ავადმყოფებს აღენიშნებათ მრავლობითი ტვინშიდა სისხლჩაქცევები, მაგრამ ინტერვალი ცალკეულ ეპიზოდებს შორის ჩვეულებრივ თვეებს აღწევს.

ლობარული სისხლჩაქცევების უმეტესობა თავისი ზომებით პატარაა. მათ მიერ გამოწვეული ნევროლოგიური დარღვევები შეზღუდულია თავიანთი გამოვლინებებით. ხშირად ისინი მოგვაგონებენ ტვინის ერთი წილის სისხლით მომმარაგებელი სისხლძარღვის ემბოლიას. უფრო მასიური სისხლჩაქცევები, რომლებიც იწვევენ ცნობიერების დარღვევებს პაციენტებში (სტუპორი (გაშეშება), კომა), ხდება მიზეზი უფრო მეტად გამოხატული ნევროლოგიური დეფიციტისა და ისინი აზიანებენ ტვინის ერთ ან მეტ წილს.

ავადმყოფების უმეტესობა ლობარული ჰემორაგიების დროს გრძნობს ადგილობრივ თავის ტკივილს სისხლჩაქცევებისას, რომლებიც მდებარეობს შემდეგ უბნებში:

• კეფა — თავის ტკივილი თვალის გარშემო ან მის ქვეშ დაზიანების მხარეზე
• საფეთქელი — თავის ტკივილი ყურის გარშემო ან მის წინ იმავე მხარეზე
• შუბლი — თავის ტკივილი შუბლის მიდამოში ანდა დიფუზიურად ფრონტალურ კვადრანტში
• თხემი — თავის ტკივილი საფეთქლის არეში

ლობარული სისხლჩაქცევის დასაწყისში პაციენტს ხანდახან აღენიშნება უკანა კუნთების რიგიდულობა ანდა ეპილეპტიკური გულყრები. პაციენტების 50%-ზე მეტს აღენიშნება ღებინება და ძილიანობა. ნევროლოგიური სინდრომი ჩნდება უცებ, ერთი ან რამდენიმე წუთის განმავლობაში, მაგრამ არა მყისიერად, როგორც ეს ხდება თავის ტვინის სისხლძარღვთა სანათურის დაცობის (ემბოლიის) დროს.

კლინიკურად ნევროლოგიური სინდრომები შეესაბამება ჰემატომის ლოკალიზაციას:

• თავის ტვინის კეფის წილში სისხლჩაქცევის დროს ნევროლოგიური დეფიციტის ძირითადი გამოვლინებაა მხედველობის ველის ნახევრის გაქრობა (ჰემიანოფსია)
• თავის ტვინის მარცხენა საფეთქლის წილში — მეტყველების დარღვევა (აფაზია) და ცნობიერების დარღვევა (დელირიუმი)
• თავის ტვინის თხემის წილში — სხეულის ნახევრის მგრძნობელობის ამოვარდნა (ჰემიტიპის მსგავსად), რომელიც ჰგავს თალამური დაზიანებისას განვითარებულ ამოვარდნას
• თავის ტვინის შუბლის ნაწილში — ხელის კუნთების სისუსტე (პარეზი)

სისხლჩაქცევის გავრცელების არესთან დაკავშირებულია დამატებითი, მაგრამ ნაკლებად გამოხატული ნევროლოგიური სიმპტომების გაჩენა.