თავის ტვინის არტერიების ანთებითი დაავადებები (არტერიიტები)

თავის ტვინის არტერიების ანთებითი დაავადებები (არტერიიტები)

ადრე პაციენტებში სისხლძარღვების დაცობის (ოკლუზიის) ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მიზეზი მენინგოვასკულარული სიფილისი იყო. სამკურნალო პრაქტიკაში პრეპარატი პენიცილინის შემოტანის შემდეგ სისხლძარღვის სანათურის დაცობის ასეთი სახე იშვიათი გახდა. როგორ არტერიის, ისე ვენის დაცობის (ოკლუზიის) თანხლებით მიმდინარე სისხლძარღვოვანი დაზიანებები შეიძლება ახლდეს ისეთ ინფექციურ დაავადებებს, როგორიცაა მენინგიტი (ტუბერკულოზური, სოკოვანი და მწვავედ მიმდინარე ბაქტერიული). ამასთანავე ბაქტერიული მენინგიტი შეიძლება გამოიწვიოს ჰემოფილურმა ჩხირმა, სტრეპტოკოკმა ანდა პნევმოკოკმა. ხანდახან ტუბერკულოზური მენინგიტის პირველი კლინიკური გამოვლინება შეიძლება გახდეს ინსულტი. ასეთ მდგომარეობაში ინსულტი ყველაზე ხშირად ვითარდება მენინგიური სიმპტომების ფორმირების შემდეგ.

ისეთ პარაზიტულ ინფექციებს, როგორებიცაა ტიფი, შისტოსომოზი, მუკოროზი, მალარია და ტრიქინელოზი, ასევე ახლავს არტერიის კედლების ინფექციური ანთებითი დაზიანება. ზემოთჩამოთვლილი ინფექციებისაგან განსხვავებით, ისინი არ არიან მეორეული ტვინის რბილის გარსის ანთებასთან მიმართებით.

ტიფისა და სხვა რიკეტსიოზების დროს ტვინის კაპილარებსა და ალვეოლებში ვლინდება პერივასკულარული ანთებითი უჯრედები. შესაძლოა ტვინის სისხლძარღვებში მომხდარი ეს ცვლილებები განაპირობებენ ეპილეპტიკურ გულყრებს, მწვავე ფსიქოზსა და კომატოზურ მდგომარეობას, რომლებიც ასახავენ პათოლოგიურ პროცესებში ცენტრალური ნერვული სისტემის ჩათრევას. თუმცა ისინი არ იწვევენ ინსულტებს. შიდა საძილე არტერიის დაცობა (ოკლუზია) უვითარდებათ დიაბეტის მქონე პაციენტებს თვალბუდისა და კავერნოზული სინუსის მუკოროზული ინფექციის დროს.

ტრიქინელოზის დროს კრუნჩხვითი მოძრაობების, აფაზიების, ჰემიპლეგიებისა და კომების მოულოდნელი გამოვლენა ერწყმის (რაც უფრო ხშირია) ან მოსდევს სისტემური ან კუნთოვანი დაზიანების სიმპტომებს. ტვინის დაზიანების სიმპტომების მიზეზები დადგენილი არაა. ტვინში შეიძლება აღმოჩნდეს პარაზიტები. ერთ შემთხვევაში ტვინის დაზიანებები გულიდან მომდინარე მცირე ემბოლებითაც კი იყო გამოწვეული გამოხატული მიოკარდიტის ფონზე.

ავთვისებიანი, ანუ სწრაფად მიმდინარე სამდღიანი მალარიისათვის ხშირად დამახასიათებელია კლინიკური მდგომარეობა, რომელსაც იცნობენ ცერებრალური მალარიის სახელით. ცერებრალური მალარიის დროს კრუნჩხვები, კომა და ხანდახან კეროვანი სიმპტომატიკა აიხსნება იმით, რომ კაპილარები და პრეკაპილარები დაცობილია ინფექციური აღმგზნებით დაავადებული ერითროციტების მასებით.

გაურკვეველი წარმომავლობის არტერიიტების რიცხვს მიეკუთვნებიან:

• კვანძოვანი პერიარტერიიტი
• გრანულომატოზური არტერიიტი
• გიგანტურუჯრედიანი არტერიიტი
• საფეთქლის არტერიიტი
• რევმატული არტერიიტი

გარდა ამისა, არტერიიტი (არტერიის კედლის ანთება) შეიძლება გამოწვეული იყოს მარტივი ჰერპესის ვირუსებით და ის ასევე შეიძლება იყოს შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომისა (შიდსის) და სისტემური წითელი მგლურას ერთ-ერთი გამოვლინება.

წითელი მგლურა ტვინის დაზიანების სიმპტომებს გვიჩვენებს შემთხვევათა 50%-ზე მეტში. ამ დროს ხშირად აღინიშნება ეპილეპტიკური გულყრები და ფსიქოზები. ტვინის მცირე ინფარქტები იწვევენ გავრცელებული კეროვანი დეფიციტების სიმპტომებს. თანმხლები ჰიპერტენზია იწვევს სისხლჩაქცევას ანდა ჰიპერტენზიულ ენცეფალოპათიას, ენდოკარდიტი შეიძლება გახდეს ცერებრალური ემბოლიის მიზეზი.

ამ ჩამონათვალში შეტანილი არაა ტვინის სისხლძარღვების ობლიტერირებადი ტრომბანგიიტი (ვინივარტერ-ბიურგერის დაავადება). მიუხედავად ამ საკითხზე არსებული მრავალრიცხოვანი ლიტერატურისა, ამ დაავადებასთან დაკავშირებით იმდენი ეჭვი არსებობს, რომ ის შემდგომ განხილვას არ იმსახურებს. ყველა დეტალურად გამოკვლეულ ავადმყოფს გამოუვლინდა საძილე ან ტვინის არტერიების ათეროსკლეროზი ყველაზე შორს მდებარე ტვინშიდა ტოტების “სტაზ-თრომბოზთან” ერთად. ქვედა კიდურების დაზიანებით მიმდინარე ბიურგერის დაავადებასთან დაკავშირებული სიტუაცია ასევე გაურკვეველია.