მენიუ

თავბრუსხვევა, ვერტებრო-ბაზილარული არტერიული სინდრომი

თავბრუსხვევა (ვერტიგო) ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის დროს

თავბრუსხვევა (ვერტიგო) საგნების ან თვითონ სხეულის მოჩვენებითი ბრუნვაა სივრცული ორიენტაციის დარღვევით ან მის გარეშე. სამედიცინო პრაქტიკაში თავბრუსხვევის სიმპტომი ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სიმპტომია.

ხერხემლის არტერიის სპაზმი იწვევს თავბრუსხვევას ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობით.

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის მქონე პაციენტი ექიმთან ვიზიტისას უჩივის თავბრუსხვევას და სხვა შეგრძნებებს: გულისრევის შეგრძნებასა და თავბრუსხვევას; თავბრუსხვევასა და სისუსტეს; არტერიულ წნევასა და თავბრუსხვევას; უბრალოდ ძლიერ თავბრუსხვევას ან მსუბუქ თავბრუსხვევას; თავბრუსხვევას ღებინებით; თავის ტკივილსა და თავბრუსხვევას; ხშირ თავბრუსხვევას; ღებინებას თავბრუსხვევითა და სისუსტით; მუდმივ თავბრუსხვევას; თავბრუსხვევას დაწოლილ მდგომარეობაში და ა.შ.

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის წარმოქმნის მიზეზები

ნევროლოგიურ პრაქტიკაში თავბრუსხვევის ყველაზე ხშირი მიზეზია თავის ტვინის უკანა ნაწილის (ნათხემის, ტვინის ღეროს, ტვინის კეფის ნაწილის მხედველობის ზონა) იშემია (ნორმალური სისხლის მიმოქცევის დაქვეითება) ხერხემლის სვეტის კისრის ნაწილის ოსტეოქონდროზის ფონზე. ამას შეიძლება დაერთოს ხერხემლის არტერიების სანათურის ბუნებრივი ასაკობრივი შევიწროება ათეროსკლეროზული პროცესებით (ხალხურად "სკლეროზი").

კისრის მალების განივ მორჩებში გავლისას ხერხემლის არტერიებს შეუძლიათ სპაზმირება თავბრუსხვევის სიმპტომის დროს ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის დროს.

ხერხემლის სვეტის კისრის ოსტეოქონდროზს შეუძლია გამოიწვიოს სისხლძარღვების (ხერხემლის არტერია და საძილე არტერია) რეფლექტორული სპაზმი. ამ სპაზმის შედეგად ჩნდება თავის ტვინის სტრუქტურების სისხლი მიმოქცევის დარღვევა თავბრუსხვევის შეტევების, ყურებსა და თავში ხმაურისა და შუილის, ხოლო სიარულისას რყევის შეგრძნების, სახისა და ენის დაბუჟების და ა.შ. თანხლებით.

აი, სხვა ფაქტორები, რომლებიც იწვევენ თავბრუსხვევას ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე:

გულისრევის შეგრძნება და ღებინება შეიძლება დაფიქსირდეს ნისტაგმის ორივე სახეობის (ცენტრალური და პერიფერიული ნისტაგმის) დროს. პერიფერიული სახეობის დროს ეს სიმპტომები უფრო გამოხატულია. ექიმის მიერ ჩატარებული პროვოკაციული ტესტების (ბარანის, დიქს-ჰოლის) საპასუხოდ პერიფერიული სახის თავბრუსხვევა პაციენტს უჩნდება 2-5 წამის შემდეგ, მაშინ როცა ცენტრალური სახის თავბრუსხვევა ჩნდება დაუყოვნებლივ.

პერიფერიული სახის თავბრუსხვევა სხეული მდებარეობაზე უფრო მეტადაა დამოკიდებული, ვიდრე ცენტრალური სახის თავბრუსხვევა. პერიფერიული სახის თავბრუსხვევა ჩვეულებრივ ასოცირდება ჰორიზონტალურ ან როტატორულ ნისტაგმთან, მაშინ როცა ცენტრალური სახის თავბრუსხვევის დროს უფრო ხშირად ჩნდება ჰორიზონტალური, ვერტიკალური ან როტატორული ნისტაგმი. დიდი ამპლიტუდის ნისტაგმი თავისი წარმოშობით ასოცირდება კისერ-კეფის შესახსრების ანდა ნათხემის დაზიანებებთან.

ხერხემლისა და ძირითადი არტერიების აუზში სისხლის მიმოქცევის დაქვეითების დროს ზიანდება ნათხემის მუშაობა, ჩნდება თავბრუსხვევის სიმპტომი ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე.

 

პერიფერიული და ცენტრალური ტიპის თავბრუსხვევის სიმპტომები და ნიშნები

სიმპტომი ან ნიშანი
ცენტრალური ტიპის თავბრუსხვევა
პერიფერიული ტიპის თავბრუსხვევა
კომენტარები
ნისტაგმი ჰორიზონტალური, ვერტიკალური ანდა როტატორული (დაზიანების კერისკენ მიმართული) ჰორიზონტალური ანდა როტატორული (დაზიანების საწინააღმდეგო მხარეს მიმართული) ცენტრალური სახის თავბრუსხვევის დროს მცირე ამპლიტუდის ნისტაგმი დაკავშირებულია კისერ-კეფის შესახსრების ანდა ნათხემის დაზიანებებთან (კიარის მალფორმაცია), ხოლო დიდი ამპლიტუდის ნისტაგმი დაკავშირებულია მოგრძო ტვინის დაზიანებებთან (გაფანტული სკლეროზი და ა.შ.).
ჩნდება პროვოკაციული სინჯის პასუხად (ბარანის სინჯი, დიქს-ჰოლის სინჯი) მცირე დაყოვნებით ან დაყოვნების გარეშე 2-5 წამის დაყოვნებით საპასუხო რეაქციის მისაღებად სწრაფად (< 2 წამში) პაციენტს მჯდომარე მდგომარეობიდან აწვენენ ზურგზე, თავი უნდა იყოს გვერდზე მიბრუნებული, ხოლო თვალები გახელილი. ასე აკვირდებიან ნისტაგმს და თავბრუსხვევას ერთ წუთზე მეტ ხანს.
გულისრევის შეგრძნება და/ან ღებინება სხვადასხვანაირია, შეიძლება დაკავშირებული იყოს ქალაშიდა წნევის მომატებასთან სხვადასხვანაირია გულისრევის შეგრძნება და ღებინება, რომლებიც აღენიშნება პაციენტებს, შეიძლება მნიშვნელოვნად გამოიხატოს პერიფერიული ტიპის თავბრუსხვევის შეტევის მომენტში, მაშინ როცა ცენტრალური ტიპის თავბრუსხვევას ხშირად შეიძლება ახლდეს თავის ტკივილი.
ატაქსია ან რყევა სიარულის დროს დიდი ამპლიტუდის ატაქსიური სიარული მცირე ამპლიტუდის მერყევი სიარული ცენტრალური ტიპის თავბრუსხვევა (ნათხემის დაზიანების შედეგად) პაციენტში იწვევს გვერდით გადახრას ან წონასწორობის დარღვევას დგომის ან სიარული დროს.
ქალა-ტვინის ნერვების დაზიანებები (სმენის, ყლაპვის, სახეზე მგრძნობელობის, ენის კუნთების ძალის დარღვევები) აღინიშნება არ აღინიშნება ქალა-ტვინის ნერვების დაზიანების სიმპტომების არსებობა საშუალებას იძლევა დავაზუსტოთ დაზიანებები ქალას ფუძის უკანა ფოსოში.
დამოკიდებულება სხეულის მდებარეობაზე ხანდახან დამოკიდებულია ჩვეულებრივ დამოკიდებულია პერიფერიული ტიპის თავბრუსხვევა უფრო მეტად დამოკიდებულია სივრცეში სხეულის მდებარეობაზე, ვიდრე ცენტრალური ტიპის თავბრუსხვევა.

 

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის დიაგნოსტიკა

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის სიმპტომის დროს დიაგნოსტიკა მოიცავს:

  • ნევროპათოლოგის მიერ პაციენტის გასინჯვას
  • ხერხემლის სვეტის კისრის ბიომექანიკის, კუნთების ტონუსის, მოძრაობის მოცულობის, უძრავ მდგომარეობაში და მოძრაობისას მალების განლაგების გამოკვლევას (რენტგენოგრაფია ფუნქციური სინჯებით)
  • სისხლძარღვების გამოკვლევას - ულტრაბგერითი დოპლეროგრაფიას, რეოვაზოგრაფიას, მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიასა და კომპიუტერულ ტომოგრაფიას ანგიოგრაფიის რეჟიმში და ა.შ.

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე ტიპური ჩივილები (თავბრუსხვევა, ხმაური ყურებსა და თავში) პაციენტს ასაკში უჩნდება.

კისრის სისხლძარღვების (საძილე არტერიის) ულტრაბგერითი დოპლეროგრაფიის პროცედურა.

 

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის მკურნალობა

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის სიმპტომის ადეკვატური მკურნალობა შეიძლება თავბრუსხვევის გამომწვევ მიზეზსა ან მიზეზებზე ზემოქმედებით.

ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის სიმპტომის მკურნალობისას ძალიან ეფექტურია რეფლექსოთერაპიის გამოყენება.

ხერხემლის სვეტის კისრის ნაწილის ოსტეოქონდროზი და ხერხემლის არტერიების ათეროსკლეროზი მოითხოვს მკურნალობის სისტემურ მიდგომას:

  • ხერხემლის სვეტის კისრის მასაჟი და მანუალური თერაპია
  • ფიზიოთერაპია (სინუსოიდურ-მოდულირებული დენი, ულტრამაღალი სიხშირის ველი და ა.შ.)
  • რეფლექსოთერაპია (აურიკულოთერაპია)
  • სამკურნალო ტანვარჯიში
  • კისრის კორსეტის (შანცის საყელოს) ტარება
  • მედიკამენტები (სისხლძარღვოვანი, ნოოტროპული, საერთო გამაჯანსაღებელი თერაპია)
ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის სიმპტომის მკურნალობა მნიშვნელოვნად ჩქარდება ფიზიოთერაპიის გამოყენებისას.

warning ყურადღება! ვერტებრო-ბაზილარული უკმარისობის ფონზე თავბრუსხვევის სიმპტომის მკურნალობის დროულად არჩატარების შემთხვევაში შეიძლება ისეთი საშიში გართულება წარმოიშვას, როგორიცაა თავის ტვინის იშემია და ინსულტი. იშემიის ნიშნების არსებობისას აუცილებელია ექიმთან კონსულტაციის გავლა.

იხილეთ აგრეთვე