ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების თვალბუდის გართულებები
ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების თვალბუდის გართულებები
ცხვირის ღრუს (რინიტი) და მისი წიაღების (ჰაიმორიტი, ეტმოიდიტი, ფრონტიტი) მწვავე და ქრონიკული ანთებებმა შეიძლება გამოიწვიონ თვალბუდის და შიდა ქალას სივრცის გართულებები, რასაც ზოგჯერ მოჰყვება მხედველობის დაკარგვა და ასევე ზოგჯერ შიძლება დამთავრდეს პაციენტის სიკვდილით.
თვალბუდე, გარეთა კიდეს გარდა, ყველა მხრიდან გარშემორტყმულია ცხვირის დამატებითი გარსებით, რომელიც შედგება წვრილი ძვლების კედლებით. ქაღალდივით თხელი თვალბუდისკენა ფირფიტა ჰაეროვან უჯრედებს გამოჰყოფს თვალბუდისგან. ზედა ყბის წიაღის ზედა კიდეს და თვალბუდისკენა ფირფიტას უმეტეს შემთხვევებში აქვთ თანდაყოლილი ძვლოვანი დეფექტები (დეგისცენციები).
სოლისებრი წიაღი (ძირითადი) და ეთმოიდური წიაღის უკანა ჰაეროვანი უჯრედები ხშირად უახლოვდება მხედველობის ნერვის არხს. ეს წიაღები, ასევე ზოგჯერ შუბლის წიაღი, ვრცელდება უკანა სიღრმეში და შეიძლება მიუახლოვდეს თვალბუდის ზედა ნაპრალს, რომელშიც გადის თვალის მამოძრავებელი, ჭაღისებრი, განმზიდველი და აგრეთვე პირველი და მეორე სამწვერა ნერვის ტოტები. ზემოთ ჩამოთვლილ ძვლოვან კედლებს ასევე შეიძლება ჰქონდეთ თანდაყოლილი დეფექტები.
წიაღების და თვალბუდის კიდეების ერთმანეთთან მიახლოების გარდა, მათ შორის ასევე არსებობს სისხლძარღვების კავშირი, ძირითადად ვენოზური, რომელიც ფართოდ აკავშირებს ცხვირის ღრუს მის წიაღებთან და თვალბუდესთან. თვალბუდიდან ცხვირის ღრუში მოდის წინა და უკანა ეთმოიდური არტერიები და ნერვები, ხოლო უკან იმავე გზით - ვენები, რომლებიც უერთდებიან თვალბუდის ვენას.
თვალბუდე და თვალი შეიძლება დაზიანდნენ არა მხოლოდ ანთებითი დაავადების ზეგავლენით, არამედ მექანიკური ზეწოლით ცხვირის წიაღებიდან, რომელთა კედლებიც შიგნიდან განიცდიან ზეწოლას თვალბუდის მიმართულებით და ამით მეტნაკლებად გადააადგილებენ თვალის კაკალს. ასეთი დაავადებები შეიძლება ჩათვლილი იყოს როგორც:
- ძვლის სიმსივნეები (კიბო, სარკომა, ოსტეომა)
- კისტოზური გადიდება ცხვირის წიაღების ხვრელების დახურვისას (მუკოცელე და პიოცელე)
ცხვირის წიაღების დაავადების დროს მხედველობა შეიძლება დაზიანდეს რეტრობულბალური ნევრიტის შედეგად, რომელიც ვითარდება ცხვირის ღრუდან და მისი წიაღებიდან პათოლოგიური პროცესის გადასვლით მხედველობის ნერვზე, ზოგჯერ კი მხედველობის ნერვის დაზიანების პათოგენეზი გაურკვეველია.
თვალბუდის რინოგენული გართულებების ყველაზე ხშირი მიზეზებია შუბლის წიაღის დაავადებები, რომელთა შორისაა მწვავე და ქრონიკული ფრონტიტები.
მწვავე ფრონტიტის დროს ხშირად ჩნდება სუბპერიოსტალური აბსცესი, რომელიც მდებარეობს ზედა ან ზედა მედიალურ თვალბუდის კუთხეში, ამავე დროს ხდება თვალის კაკლის გადაწევა (უფრო ხშირად ქვედა მიმართულებით) და ვლინდება მისი მოძრაობის სწრაფი შეზღუდვა. ასევე იგი ხასიათდება ზედა ქუთუთოს სიწითლით და შეშუპებით.
ქრონიკული ფრონტიტის დროს ხშირად ვლინდება პერიოსტიტი, რომელიც გამოიხატება შუბლის წიაღის წინა და თვალბუდისკენა კიდეების რბილი ქსოვილების მცირე შეშუპებით. შუბლის წიაღიდან გამოდენის გაუმჯობესების დროს ქრება ტკივილი და მცირდება შეშუპება.
ჰაიმორიტის დროს ორბიტალური (თვალბუდის) გართულებები ვლინდება შედარებით იშვიათად. ჰაიმორიტის მრავლობითი გამწვავება ზოგჯერ იწვევს ზედა ყბის წიაღის კიდეს დაშლას და ეპიპერიოსტალური აბსცესის განვითარებას, ზოგჯერ კი თვალბუდის - ფლეგმონას. ზოგჯერ ავლენენ ფისტულის არსებობას ქვედა ორბიტალურ კიდეზე.
ეთმოიდური წიაღის წინა ჰაეროვანი უჯრედების დაავადების დროს ორბიტალური (თვალბუდის) გართულებები გვხვდება უფრო ხშირად, განსაკუთრებით პატარა ასაკის ბავშვებში. ის გამოყოფილი უნდა იყოს გართულებებიდან, რომლებიც გამოწვეულია ზედა ყბის ოსტიტებით და პერეოსტიტებით.
განსაკუთრებით გამოიყოფა გართულებები ეთმოიდური წიაღის უკანა ჰაეროვანი უჯრედების დაავადების დროს. ამ დაავადების ლოკალიზაციისას გართულებები ვლინდება უფრო ხშირად ვიდრე წინ მდებარე ცხვირის წიაღების დაავადებების დროს. ვლინდება ინფილტრაცია თვალბუდის სიღრმეში, რასაც მოჰყვება ეგზოფტალმი. რბილი ქსოვილის დაჩირქების დროს იშვიათად ვლინდება ჩირქოვანი პროცესის შეზღუდვა და უფრო ხშირად გამოიხატება ფლეგმონა, რომელიც გამოიწვევს სოლისებრი სინუსის სინუსფლებიტს და მენინგიტს.
ძირითადი (სოლისებრი) წიაღისა და ეთმოიდური წიაღის უკანა ჰაეროვანი უჯრედების დაზიანების დროს ძალიან ხშირად ვლინდება მხედველობის ფუნქციონალური დარღვევები:
- მხედველობის სიმახვილის დაქვეითება
- მხედველობის არის შეზღუდვა
- ყვითელი ლაქის სკოტომის (მხედველობის არის დეფექტის) გაფართოვება და ა.შ.
ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების თვალბუდის გართულებების დიაგნოსტიკა
ადრეულ სტადიაში დიაგნოზს სვამენ პაციენტის გარეგანი დათვალიერებით, რინოლოგიური გამოკვლევით, მხედველობის სიმახვილის და მხედველობის ველის ცვლილებების საფუძველზე. თვალბუდის გართულებების, რომელიც გამოწვეულია ცხვირის ღრუს და მისი წიაღების მხრიდან, დიაგნოსტიკის აპარატული მეთოდებიდან გამოიყენება:
- თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია
- ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების კომპიუტერული ტომოგრაფია
- ქალას ძვლების მულტისპირალური კომპიუტერული ტომოგრაფია
- ცხვირის ღრუს ენდოსკოპიური დათვალიერება
- თვალის ფსკერის ფოტოსურათი (ფუნდოგრაფია)
ადგილობრივი სიმპტომები შეიძლება იყოს გამოხატული სხვადასხვა ფორმით პათოლოგიური პროცესის ხასიათის, მისი ლოკალიზაციის და დაზიანების სიმძიმის მიხედვით.
მწვავე ანთებითი პროცესის დასაწყისში ტკივილი თვალბუდის არეში შეიძლება იყოს ინტენსიური და შეიძლება გადაიზარდოს თვალბუდის ფლეგმონაში, რის შედეგადაც იმატებს ტკივილი. თვალბუდის ფლეგმონის კანქვეშ გაჟონვის დროს ტკივილი იკლებს. ამავე დროს ანთების კერის ზემოთ, ქუთუთოების მიდამოებში და კონუქტივაზე ვლინდება შეშუპება და სიწითლე. ხშირად ვლინდება მხედველობის დარღვევები უფრო მეტად ეთმოიდური წიაღის უკანა ჰაეროვანი უჯრედების და ძირითადი (სოლისებრი) წიაღის დაავადების დროს.
ცხვირის ღრუსა და მისი წიაღების ანთებიდან თვალბუდის გართულებების დროს ტარდება თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია.
იმისთვის რომ გამოვავლინოთ დამოკიდებულება მხედველობის დარღვევასა და ცხვირის ლორწოვან გარსს შორის ტამპონი, რომელიც გაჟღენთილი ლიდოკაინის 2 %-იანი ხსნარით ადრენალინთან ერთად (1:1000), იდება ცხვირის შუა გასავალში 1-2 სთ-ით. თუ ამის შემდეგ მხედველობა არ გაუმჯობესდა ოპერატიული ჩარევა ცხვირის დამატებით წიაღებზე იქნება უშედეგო.
ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების თვალბუდის გართულებების მკურნალობა
მწვავე ანთებითი პროცესების დროს აკეთებენ ცხვირის ღრუს ანემიზაციას, ინიშნება ანტიბიოტიკები, სულფანილამიდები და ზოგადი მკურნალობის სხვა საშუალებები.
ზოგჯერ ნაჩვენებია პატარა ოპერატიული ჩარევები, მაგალითად როგორიცაა ეთმოიდური წიაღის ან საშუალო ნიჟარის რეზექცია. ძვლისსაზრდელას ქვემოთ ან პერიორბიტალური აბსცესის განვითარების დროს საჭიროა მისი ზემოთ ამოსვლა გაჭრის შედეგად და ამავე დროს ოპერაციის გაკეთება დაზიანებულ წიაღზე. თვალბუდის სხვა სახის გართულებების დროს, თუ კონსერვატიული თერაპია უშედეგოა ტარდება ოპერატიული ჩარევა დაზიანებული ცხვირის დამატებით წიაღზე.
იხილეთ აგრეთვე
- თავის ტვინის და პერიფერიული ნერვების ანატომია
- ჰიპოფიზის მიკროადენომა, მაკროადენომა და არაფუნქციონირებადი ადენომა (NFPAs), ჰიპერპროლაქტინემიის სინდრომი
- ცერებრალური და სპინალური არაქნოიდიტი
- შიდა ქალის წნევა და ჰიდროცეფალია
- თავის ტკივილი, შაკიკი
- თავის ტვინის ინფექციური დაავადებები:
- თავის ტვინის ნახევარსფეროები და ნათხემი აბსცესი
- თავის ტვინის სუბდურული აბსცესი
- თავის ტვინის ეპიდურალური აბსცესი
- ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების ანთებითი დაავადებების შიდა ქალას გართულებები
- ყურის დაავადებების (ოტიტის) შიდა ქალას გართულებები
- ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების თვალბუდის გართულებები
- თავის ტვინის ჩირქოვანი ოტოგენური მენინგიტი
- ეოზინოფილური გრანულომა, ლანგერჰანსის უჯრედების ჰისტიოციტოზი, ენებერის ფისტულური სიმპტომი
- თავის ტვინის 3 პარკუჭის კოლოიდური კისტა
- პარკინსონის დაავადება, პარკინსონიზმი
- ქალა-ტვინის ტრავმა, თავის ტვინის შერყევა, ტრავმული შეშუპება, კეროვანი და დიფუზური ტრავმა
- სპონტანური კრანიალური ლიკვორეა
- თავის ტვინის ენცეფალოპათია