ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების ანთებითი დაავადებების შიდა ქალას გართულებები

ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების ანთებითი დაავადებების შიდა ქალას გართულებები

ცხვირის ღრუს (რინიტი) და მისი დამატებითი წიაღების (ჰაიმორიტი, ეთმოიდიტი, ფრონტიტი) მწვავე და ქრონიკულმა ანთებამ შეიძლება გამოიწვიოს თვალბუდის და შიდა ქალას გართულებები, რომლებსაც მოჰყვება მხედველობის დაკარგვა და ზოგიერთ შემთხვევაში ავადმყოფის სიკვდილი.

რინოგენული შიდა ქალას გართულებებს შორის ხშირად გვხვდება გართულებები ცხვირის ტრავმის დროს განსაკუთრებით ქირურგიული, წითელი ქარის და ცხვირის ფურუნკულოზის დროს.

ცხვირის ღრუს წიაღების ანთებითი დაავადების დროს ყველაზე ხშირად გართულების წყაროა შუბლის წიაღი, რომელის წილიც შეადგენს შიდა ქალას გართულებების 50 % მეტს, ნაკლებად ეთმოიდური ლაბირინთი, ზედა ყბის და ძირითადი წიაღი. შიდა ქალას გართულებებში არჩევენ:

• ეპიდურალური აბსცესი
• სუბდურული აბსცესი
• არაქნოიდიტი (სეროზული მენინგიტი)
• სეროზული და ჩირქოვანი მენინგიტი
• თავის ტვინის აბსცესი
• ტვინის მაგარი გარსის ვენოზური სინუსების თრომბოფლებიტი

სუბდურული აბსცესი ჩვეულებრივ ვრცელდება შუბლის, თხემის და საფეთქლის წილის ზედა ნაწილზე, თუ ეს ცვლილებები შეიძლება იყოს დაზიანებებისკენ მიმართული, მაგალითად შუბლის წიაღისკენ. ექსტრადურალური აბსცესის დიაგნოზი ხშირად დაისმება ოპერაციის დროს. რინოგენური თავის ტვინის აბსცესის და ჩირქოვანი მენინგიტის საერთო სიმპტომები იგივეა რაც ოტოგენური შიდა ქალას გართულებების დროს. ადგილობრივი სიმპტომები ხასიათდება ქალას წინა ფოსოში ლოკალიზებული ანატომიური სტრუქტურების დაზიანებით.

თავის ტვინის შუბლის წილში ლოკალიზებული აბსცესი ხშირად არ გამოიხატება კლინიკურად და ჩანს მხოლოდ აუტოფსიის დროს; მაგრამ შეიძლება გამოვლინდეს ცვლილება ფსიქიკაში გამოხატული დეპრესიით, ავადმყოფის ნაკლებად აქტიურობა ან პირიქით აგზნება, ეიფორია და არა ადეკვატური მოქცევა. მარცხენა მხარეს ლოკალიზებული აბსცესის დროს ვლინდება მოტორული აფაზია და აგრაფია. გვხვდება ანოსმია (ყნოსვის დაკარგვა), მაგრამ არა ხშირად. უფრო ხშირია ეპილეფსიური გულყრა, კონტრალატერალური პარეზი და დამბლა.

ცხვირის ღრუს ზედა ნაწილის და მისი დამატებითი წიაღების ვენების დაკავშირებამ ტვინის მაგარი გარსის საგიტალურ სინუსთან შეიძლება გამოიწვიოს ანთებითი პროცესის გავრცელება და სინუსის ფლებიტი. თუ ამ ანთებით პროცესში ასევე ჩაერთვება შუბლის ძვლის ღრუბლისებრი ნივთიერება და ტვინის მაგარი გარსის ვენები შეიძლება გამოვლინდეს სუბპერიოსტალური და ექსტრადურალური აბსცსები შუბლის მხარეს.

თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ტარდება ცხვირის ღრუს და მისი დამატებითი წიაღების დაავადებების შიდა ქალას გართულებების ეჭვის დროს.

მღვიმოვანი სინუსის თრომბოზის შედეგად არის დაგუბების პროცესები: ქუთუთოს ან თვალის კონიუნქტივის შეშუპება, მისი გამოწევა გარეთ, დაბრმავება და საბოლოოდ, დიფუზური ჩირქოვანი მენინგიტი. თრომბოფლებიტის დასრულება შეიძლება გამოიხატოს სეფსისით (პიემიით).

რინოგენური არაქნოიდიტი ჩნდება ცხვირის წიაღების ანთებითი პროცესების ან გადატანილი ჩირქოვანი მენინგიტის და თავის ტვინის აბსცესის შედეგად. პირველ შემთხვევაში არაქნოიდიტს გამოიწვევს არა ვირულენტური მიკრობები ან მათი ტოქსინები. არაქნოიდიტი ვლინდება როგორც ადჰეზიური ან კისტოზური პროცესი, მაგრამ რინოგენური არაქნოიდიტისთვის უფრო დამახასიათებელია ატროფიული ფორმა.

ოტოგენური არაქნოიდიტისგან განსხვავებით რინოგენური არაქნოიდიტი უფრო ხშირად ვლინდება ქალას წინა ფოსოში, ქიაზმურ მხარეს და იშვიათად ქალას უკანა ფოსოში. ამ შეზღუდულ რინოგენური არაქნოიდიტის ფორმასთან ვლინდება არაქნოიდიტის დიფუზური ფორმა (ბაზალური ან კონვექსიტალური არაქნოიდიტი). გვხვდება არაქნოიდიტის მწვავე (შიდა ქალის წნევის სწრაფი მატებით) და ქრონიკული (სიმსივნის მსგავსი) ფორმები.

ოტოქიაზმური მხარის დაზიანების დროს ხშირად ვლინდება მხედველობის ნერვის და ყნოსვის ბოლქვის ატროფიული ცვლილებები, რასაც მოჰყვება მხედველობის პროგრესული დაქვეითება (ზოგჯერ დაბრმავება) და ანოსმია. ცვლილებები ლიკვორში შეიძლება არ არსებობდეს (მისი წნევის მომატების გარდა) ან გამოიხატოს ნაკლებად მნიშვნელოვანი პლეოციტოზით, საშუალოდ მომატებული ცილით ან ალბუმინების ნაკლებობით. თავის ტკივილთან ერთად შეიძლება გამოვლინდეს თვალის მამოძრავებელი, ჭაღისებრი და სამწვერა ნერვის დაზიანებები.